De ooit bekende havezate de Arendshorst is niet meer. Op de plek van de in 1836 afgebroken havezate in Varsen kwam een nieuwe boerderij met de naam Boschkamp, eigendom van de heer van Vilsteren, Petrus Franciscus Helmich. Die zag zijn eigendommen in Vilsteren en Varsen gescheiden door de rivier de Vecht.

Schaatsen op de binnengracht van havezate Arendshorst in 1978 met op de achtergrond de oude boerderij.
Foto: Wim Mulder
Zie ook het album “Arendhorsterweg 2 (Havezate Arendshorst)”.

Mulder
De boerderij Boschkamp is ongeveer een eeuw lang bewoond geweest door de familie Mulder. Deze familie kwam uit Wijthmen, onder de rook van Zwolle en bewoonden in Varsen eerst de boerderij de Hogenkamp. Jans Mulder kocht de Hogenkamp van de weduwe Mollink. Jans Mulder was weduwnaar van Willemina Zwaaftink. Uit dat huwelijk is Willem Mulder geboren. Jans Mulder is weer hertrouwd met Johanna Maria Tielbeke, weduwe van Hermanus Mollink. Jans Mulder is er dus bij in getrouwd op de Hogenkamp. Uit dat huwelijk zijn weer 6 kinderen geboren, waarvan 3 levenloos. Na het overlijden van Jans werd de boerderij overgenomen door de dochter Berendina (Diene) Mulder, die trouwde met Mans Kodden. Nog steeds is de Hogenkamp eigendom van de familie Kodden. Nadat Willem Mulder zijn jonge jaren gewoond heeft op de Hogenkamp samen met zijn zussen Johanna (Anna), Maria (Marie) en Diene, maakte Willem in 1916 de overstap naar de Boschkamp. Willem trouwde op 3 november 1916 met Maria Theodora Meulman en kon de boerderij Boschkamp met de bijbehorende gronden pachten van de heer van Vilsteren. Willem Mulder was in de buurt beter bekend met de bijnaam “Hogenkamps-Willem”.

De naam Boschkamp in relatie met de naam Arendshorst
Zowel in de aankondiging van de openbare verkoop in 1857 en 1878 is er sprake van erve Boschkamp, voormalige havezate Arendshorst. Dat had te maken dat ten tijde van de volkstelling de familie Boschkamp er woonde. Nadien kom je deze naam niet meer tegen. Ook op de kaarten en de topografische kaarten is de naam Arendshorst zo gebleven, echter tot 1980. Nadien is de naam op de topografische kaarten verplaatst naar de kampeerboerderij en de camping. Mulders zijn in de volksmond dan ook geboren op de havezate Arendshorst (compleet met een binnen gracht en een buiten gracht). Na de oorlog is het gebruik van “De Belten” gewijzigd in camping Arendshorst en werd de boerderij Hogenkamp, kampeerboerderij Arendshorst. Lees verder Familie Mulder eeuw lang bewoner de Arendshorst in Varsen →

Bij een kasteel hoort personeel met ook een huishoudelijke brigade. Op kasteel Eerde was dat vroeger niet anders.

Ca. 1930. Het huishoudelijk personeel van kasteel Eerde, met in het midden Geertje Hutman-Hazelhorst.
Foto: OudOmmen
Zie ook de albums “Familie Hutman – aan het Rot” en “Hammerweg 58 (Pension “De Tol”)”.

Er waren zelf jaren dat het aantal werklui op liep naar 35, waarvan ook intern. In het souterrain van het kasteel bevond zich, achter de keuken, de meidenkamer waar de dienstmeisjes sliepen. De zes bedsteden werden bezet door tenminste de keukenmeid, de werkmeid, de linnenmeid en het melkmeisje. De huisknecht sliep ook in het souterrain en had de beschikking oer een ledikant in een kamertje naast de strijk- en mangelkamer. In de bouwhuizen was ruimte voor de bouwknecht en de palfrenier, naast een bakkerij, koetshuis, paarden- kalver- en varkensstal. De timmerman had er een werkplaats evenals de tuin- en bosbaas. Arbeiders die in de bossen werkten aten in dit bouwhuis hun boterham op.

Geertje Hutman-Hazelhorst
Geertje Hazelhorst (1874-1936) is een van de hulpen in de keuken. Ze wordt in 1917 door baron van Pallandt gevraagd op het kasteel te komen werken. Geertje was getrouwd met Hendrik Hutman (1863-1917) en woonden met hun kinderen in het tolhuis aan de Hammerweg onder Besthmen. In 1913 komt de weg van het landgoed in handen van de provincie en wordt de tol opgeheven. Geertje’s man overleed in 1917 op 53-jarige leeftijd. Ze blijft achter met 4 dochters en ze was in verwachting van haar vijfde kind (een zoon). Haar omstandigheden waren wellicht reden voor baron van Pallandt haar in 1917 als kokkin naar het kasteel te halen. Als er meer hulpen nodig zijn op het kasteel hoeft baron Van Pallandt er niet lang over na te denken om ook twee van de dochters van Geertje aan te stellen. Het gaat dan om Gerridina Hutman (1915-1984) en Klazina Albertha Hutman (1909-1948).

De Tol
In 1936 komt Geertje Hutman-Hazelhorst te overlijden. Daarvoor, op 18 december 1931, kreeg Geertje het voormalige tolhuis maar ook haar ouderlijk huis aan de Hammerweg in Besthmen van baron van Pallandt cadeau om er vervolgens op aanraden van de baron een pension te beginnen. De voltooiing maakte ze niet meer mee. Het pension “De Tol” ging wel van start en wel door zoon Hendrik Hutman. Op de kavel naast het oude tolhuis werd later een nieuw en extra groot huis gebouwd, waar ook later in de oorlog op aanwijzing van de Duitsers gasten werden gehuisvest. Na de oorlog was er een keuze of je kreeg “vreemden” in je huis toegewezen door de woningnood of je begon een pension/hotel. Lees verder Kasteel Eerde en de familie Hutman →

In 1959 was het feest op kasteel Eerde. Het kasteel ging voor het eerst onderdak bieden aan de “Internationale School”.

1959. Toespraken in kasteel Eerde tijdens de officiële opening van de Internationale School. Voorste rij in het midden vooraan Baron en baronesse van Pallandt van Eerde. Links de heer en mevrouw Mason. Tweede van rechts Erin Oudshoorn-van Pallandt.
Foto: OudOmmen
Zie ook het album “1959 – Opening internationale school”

Dit als voortzetting van de “Internationale Quakerschool” die een jaar eerder vertrok uit Eerde om te verkassen naar kasteel Beverweerd bij Werkhoven (Utrecht). Omdat de nieuwe school veel leerlingen huisvestte uit Engeland, was de eer van officiële opening weggelegd voor de Britse ambassadeur in Nederland Sir Paul Mason. Onder de aanwezigen baron en baronesse Ph. D. van Pallandt, dr. Van Dis, mr. Van Bemmel, burgemeester G. Bramer van Den Ham, burgemeester mr. C. P. van Reeuwijk van Ommen en pastoor Veger, deken van Almelo.

Gelukwensen uit alle werelddelen
De officiële opening werd gehouden in de Gobelinzaal van het kasteel. Hier sprak namens het stichtingsbestuur de administrateur G. Vermeulen, een kort welkomstwoord, waarna hij mededeelde dat uit alle werelddelen gelukwensen waren binnengekomen. Vervolgens schetste rector Hermans in het kort de ontwikkelingsgeschiedenis der school. In 1951 distantieerden de heren W. Hermans en C. Oudshoorn zich van de Internationale Quakerschool in Eerde om het onderwijs in andere banen te leiden. Men vestigde zich op Kasteel Ulenpas in Hoog Keppel, waarna men al spoedig ruimte tekortkwam en in 1955 in Rhederoord een afdeling lager onderwijs moest stichten. Nu keerden beiden docenten dus weer terug naar Eerde met hun nieuwe Internationale School.

Eigen werkprogramma
Het onderwijs, dat op de ongesubsidieerde school met internaat gegeven wordt, is zeer bijzonder. Het programma is in feite uit de praktijk gegroeid. Elke leerling krijgt zijn eigen werkprogramma, dat aangepast is aan zijn vorige opleiding en capaciteiten. Na het aflopen van de school wordt hem of haar toegekend, althans na voldaan te hebben aan de eisen, het General Certificate of Education. Ruim 70 kinderen van verschillende nationaliteit volgen hier een middelbare opleiding voor het Oxford Certificaat.

Lees verder Opening Internationale School Eerde →

Op 8, 9 en 10 oktober worden door het hele land 70 concerten met klassieke en vernieuwende kamermuziek uitgevoerd.

NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten in Kasteel Eerde 2019.
Foto: NMF & Natuurmonumenten / Ben Houdijk

Voor dit exclusieve festival opent Natuurmonumenten de deuren van historisch erfgoed, zodat het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (NMF) daar een podium kan bieden aan topmusici en de hoogwaardige instrumenten die zij bespelen. De fraaie bel-etage van Kasteel Eerde biedt een bijzonder passend decor voor de concerten. Kaarten voor dit festival zijn nu verkrijgbaar via de website http://www.nm.nl/kmf.

Kasteel Eerde stond ruim drie jaar in de steigers. De bel-etage van het kasteel is volledig gerestaureerd. Bezoekers van het Kamermuziekfestival kunnen de fraaie bel-etage op eigen gelegenheid bewonderen. Extra bijzonder is dat in Kasteel Eerde een aantal muziekstukken worden gespeeld die geïnspireerd zijn op de 18e eeuwse Vlaamse wandkleden in de zaal met voorstellingen uit de Metamorfosen van Odivius.

Topmusici
Het Nationaal Muziekinstrumentenfonds heeft weer – voornamelijk jonge – topmusici gevraagd om mee te doen met het festival. Op Kasteel Eerde speelt op vrijdagavond het Chloé Piano Trio met Maria Gîlicel (viool), Jobine Siekman (cello) en George Todică (piano). Zij spelen werk van R. Clarke, K.M. Murphy en L. Boulanger. Op zaterdagmiddag brengt het Brackman Trio, bestaande uit Tim Brackman (viool), Kalle de Bie (cello) en Rik Kuppen (piano), werk van Zemlinsky en J. Brahms ten gehore. Op zaterdagavond kunt u genieten van het veelgevraagde Oyster Duo met pianiste Anastasia Federova en contrabassist/cellist Nicholas Santangelo Schwartz. Zij spelen werken van Chopin, Schumann, Fedorov en Piazzolla. Op zondagmiddag sluiten José Nunes (altviool) en Pieter Bogaert (piano) het festival op Eerde af met een Metamorfoses-programma met o.a. Purcell, Schubert, Mahler, R. Strauss en Clarke. Lees verder Kasteel Eerde doet weer mee met nationaal Kamermuziekfestival →

Kasteel Eerde maakte ééns deel uit van de vele roofriddernesten van Overijssel en was de schrik van de hele streek. Zo wordt de geschiedenis van kasteel Eerde omschreven.

Eén van de wandversieringen op kasteel Eerde, met het kasteel op de achtergrond.
Foto: OudOmmen
Zie voor meer afbeeldingen het album “Kasteel Eerde”.

De vroegste historische bronnen die over het landgoed Eerde of Irthe verhalen, zijn die uit de 13e eeuw. Daarin wordt gesproken van een vrije, „heilige hoeve” van de abdij van Essen. Zo’n vrije hoeve, ook wel opperhof of stamhof genaamd, was een zelfstandig en onafhankelijk landgoed, dat bij de oorspronkelijke vestiging van de Saksers in dit gewest opkwam en zijn ontstaan dankte aan een van de edelen uit die volksstam. De opperhof werd omringd door de hoeven, die bewoners hofhorig waren aan de hofheer. Eerde maakte dus aanvankelijk van de stamhof van een edelen Saxer uit, die het gebied voerde over de „op de gemeene erven of hoeven gevestigde hofhoorigen”. Toen het Christendom hier allengs doordrong, stelde de hofheer zijn vrije hoeve op vrome wijze onder de bescherming van het geestelijk gesticht van Essen, die daarvoor in ruil heel wat verplichtingen oplegde.

Evert’s hoeve
Bij de naam “Hoeve” heeft men een andere vermoeden dan dat hier sprake van is. In de 14e eeuw was deze hoeve zó sterk gemaakt door zijn eigenaar Evert van Essen, dat er van gesproken wordt als van een kasteel van steen en van hout, waarop de eigenaar „allen wilden verbeyden, die tot hem komen mogten”. Deze Evert van Essen doopte zijn sterkte Kasteel Eerde en ging weldra over tot het „aan zich trekken” van vele bosschen en van de landlieden van Salland, die aan den bisschop van Utrecht toebehoorden. En hij deed zoveel “onbescheid” in Salland, beide aan steden en landlieden, dat grote klachten aan de bisschop kwamen. Deze sloot daarop een overeenkomst met de steden Zwolle en Deventer, riep de hulp in van de heren van Egmond en IJsselstein en Jonkheer van Arkel en trok met vele ridders en knechten over de IJssel om Evert’s hoeve te belegeren. Men gebruikte hierbij een grote blijde (katapult), die tegelijk 1300 pond stenen wierp en voorts steenbussen en alles waarmee men maar werpen en schieten kon. Doch het houten huis kon niet worden vernietigd, zelfs niet beschadigd, want de stenen stieten daar weder af, alsof zij ballen waren geweest, wijl de stijlen en balken zo dik waren als molenstanders en dicht bij elkaar stonden. Maar zij wierpen het steenwerk geheel in stukken. Na 25 dagen belegeren, ziende dat geen ontzet komen zou, moesten de bewoners het kasteel wel overgeven. Dit geschiedde en de bisschop wilde het kasteel omver halen, maar het houtwerk was zó sterk, dat het niet te slopen was. Toen stak men er de brand in en het brandde een maand lang. Lees verder Kasteel Eerde als roofriddernest schrik van de hele streek →