Bij een kasteel hoort personeel met ook een huishoudelijke brigade. Op kasteel Eerde was dat vroeger niet anders.

Ca. 1930. Het huishoudelijk personeel van kasteel Eerde, met in het midden Geertje Hutman-Hazelhorst.
Foto: OudOmmen
Zie ook de albums “Familie Hutman – aan het Rot” en “Hammerweg 58 (Pension “De Tol”)”.

Er waren zelf jaren dat het aantal werklui op liep naar 35, waarvan ook intern. In het souterrain van het kasteel bevond zich, achter de keuken, de meidenkamer waar de dienstmeisjes sliepen. De zes bedsteden werden bezet door tenminste de keukenmeid, de werkmeid, de linnenmeid en het melkmeisje. De huisknecht sliep ook in het souterrain en had de beschikking oer een ledikant in een kamertje naast de strijk- en mangelkamer. In de bouwhuizen was ruimte voor de bouwknecht en de palfrenier, naast een bakkerij, koetshuis, paarden- kalver- en varkensstal. De timmerman had er een werkplaats evenals de tuin- en bosbaas. Arbeiders die in de bossen werkten aten in dit bouwhuis hun boterham op.

Geertje Hutman-Hazelhorst
Geertje Hazelhorst (1874-1936) is een van de hulpen in de keuken. Ze wordt in 1917 door baron van Pallandt gevraagd op het kasteel te komen werken. Geertje was getrouwd met Hendrik Hutman (1863-1917) en woonden met hun kinderen in het tolhuis aan de Hammerweg onder Besthmen. In 1913 komt de weg van het landgoed in handen van de provincie en wordt de tol opgeheven. Geertje’s man overleed in 1917 op 53-jarige leeftijd. Ze blijft achter met 4 dochters en ze was in verwachting van haar vijfde kind (een zoon). Haar omstandigheden waren wellicht reden voor baron van Pallandt haar in 1917 als kokkin naar het kasteel te halen. Als er meer hulpen nodig zijn op het kasteel hoeft baron Van Pallandt er niet lang over na te denken om ook twee van de dochters van Geertje aan te stellen. Het gaat dan om Gerridina Hutman (1915-1984) en Klazina Albertha Hutman (1909-1948).

De Tol
In 1936 komt Geertje Hutman-Hazelhorst te overlijden. Daarvoor, op 18 december 1931, kreeg Geertje het voormalige tolhuis maar ook haar ouderlijk huis aan de Hammerweg in Besthmen van baron van Pallandt cadeau om er vervolgens op aanraden van de baron een pension te beginnen. De voltooiing maakte ze niet meer mee. Het pension “De Tol” ging wel van start en wel door zoon Hendrik Hutman. Op de kavel naast het oude tolhuis werd later een nieuw en extra groot huis gebouwd, waar ook later in de oorlog op aanwijzing van de Duitsers gasten werden gehuisvest. Na de oorlog was er een keuze of je kreeg “vreemden” in je huis toegewezen door de woningnood of je begon een pension/hotel. Voor het laatste werd gekozen. Baron van Pallandt verwees regelmatig gasten naar dit pension. Toen de Hammerweg verbreed moest worden met fietspaden werd het oude tolhuis afgebroken. Naast het oude tolhuis aan de Hammerweg verrees een fraai theehuis met riant terras, naar een ontwerp van architect Jans. In juli 1959 vond de officiële opening plaats door burgemeester mr. C. P. van Reeuwijk. De kinderen Geertje en Bartje Hutman mochten de burgervader op een kussen de sleutel van het nieuwe pand aanbieden. Het oude tolhuis wordt daarna nog enige tijd verhuurd en vervolgens afgebroken. Na enige tijd opgeslagen gelegen te hebben wordt het tolhuis in 1969 weer opgebouwd naast molen Den Oordt om verder dienst te doen als museum.

Bron: Harry Woertink – 29 maart 2022