De vrijwilligers van De Darde Klokke maakten zaterdag 30 april 2022 een historisch uitstapje naar de oude vestingstad Coevorden.

Meest imposant was het bezoek aan het kasteel.
Foto: Sir Schokkenbroek
Zie ook het album “2022 DDK -> Reisje Coevorden”

Iedereen was onder de indruk van de rijke geschiedenis die Coevorden heeft. Daarin had ook stadsgids Lambert Hans een belangrijke bijdrage. Meest imposant was het bezoek aan het kasteel. Wie dat wilde bezocht het stedelijk museum gevestigd aan de Markt. Vooraf werd koffiegedronken bij de “Heeren van Coevorden” waar ’s middags ook de lunch werd gebruikt.

Coevorden
Onder leiding van de stadsgids werd een wandeling gemaakt langs historisch plekken in de stad. Het ontstaan van Coevorden begint met een doorwaadbare plek in de rivier waar de koeien werden langs gedreven. Deze plek was door de afzetting van zand en slib ontstaan en noemde men een ‘voorde’. Na verloop van tijd werd deze plek ‘Koevorde’ genoemd. Zo ontstond uiteindelijk de naam Coevorden. Vergelijk het met de Engelse plaats Oxford, waarin dezelfde naamsbetekenis schuilgaat.

Kasteel
In Coevorden wandel je door het centrum van een stad met een bijzonder historisch verleden. De middeleeuwse stad was door zijn strategische ligging een toegangspoort naar het noorden van Nederland. Vijandige overheersers lagen op de loer. Daarom moest Coevorden maatregelen treffen: het kasteel en restanten van de vestingwerken getuigen hier nog van. Het kasteel kent een roerige geschiedenis. Vanwege de ligging in een moerasgebied op doorgangsroutes, met name die tussen Hanzesteden Münster en Groningen, en vanwege de lucratieve tolrechten, was de vesting van groot strategisch belang. Het bezit ervan wisselde vele malen, wat vaak met geweld gepaard ging. Coevorden lag strategisch op de route van Groningen naar Münster, wat de stad tot een welvarende vestingstad maakte. De in 1215 gewijde bisschop van Utrecht Otto van Lippe besloot de aanspraken van het bisdom op het gebied te verstevigen, niet in de laatste plaats om zijn inkomsten uit het gebied veilig te stellen, dan wel te vergroten. Otto stuitte echter op grote tegenstand, omdat de boeren hun heer Rudolf II van Coevorden steunden. Dit resulteerde in de slag bij Ane in 1227, waarbij Otto het leven verloor en de Drentse boeren onder commando van Rudolf II van Coevorden een klinkende overwinning behaalden.

Lees verder Uitstapje voor medewerkers De Darde Klokke naar vestingstad Coevorden →

De nieuwste uitgave van het historisch kwartaalblad “De Darde Klokke” staat dit keer weer bol aan diverse interessante historische onderwerpen.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (202).

Zo is er aandacht voor de predikant ds. A.C. van Raalte. Hij was voorman van de Afscheiding van de gereformeerde kerk en opleider aan een Theologische School. Na zijn emigratie de grondlegger van de stad Holland in Michigan. Over zijn periode in Ommen van 1838 tot 1844 is al veel over Van Raalte gepubliceerd. Toch blijven er nog vragen open, ook al omdat verschillende auteurs elkaar op onderdelen tegenspreken zodat er zelfs legendevorming plaats vindt. Vragen als: woonde ds. Van Raalte in Ommen in een oude boerderij? Waar gaf ds. Van Raalte zijn colleges? Wat gebeurde er in het “Van Raaltehuis” aan de Van Raaltestraat? Is het verhaal over de koe van ds. Van Raalte een legende of echt waar? Nieuw onderzoek in het Kadaster en in de notariële archieven leverde verrassende feiten op.

Lemele
Ook Lemele komt aan in het blad, een dorp in de schaduw van de Lemelerberg. Er zijn niet zo heel veel dorpen in ons land die kunnen bogen op het feit dat ze een echte berg binnen hun grenzen hebben. De Lemelerberg wordt bewaakt door een grote stenen leeuw. Als monument herinnert de leeuw ons aan het 100-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden in 1913. Park 1813 is het oudste natuurpark van Nederland. De leeuw was eerder te zien in liggende houding, maar in de loop der jaren heeft hij kans gezien om rechtop te gaan staan. Meer dan zeven eeuwen geleden wordt Lemele voor het eerst in de geschiedenisboeken vermeld. Lemele heeft zijn naam te danken aan het feit dat er ooit veel leem in de omgeving te vinden was. Dit betrof vooral de gronden rondom de Lemelerberg. Leem was toentertijd een geschikte grondstof voor tegels en dakpannen.

In de Darde Klokke ook aandacht voor “Trammelantia” die meer dan 20 jaar kleur gaf aan Oranjefeesten in Ommen. Vroeger was het een bekende naam als het ging om optochten op Oranjefeesten in Ommen: N.V. Trammelantia. Een verzamelnaam van een vriendengroep uit Ommen die jarenlang present was met een praalwagen op de grote optocht. Lees verder Nieuwe uitgave De Darde Klokke in teken ds. Van Raalte, Lemele en noaberschap →

Het nieuwste nummer van het historisch tijdschrift De Darde Klokke (201) bevat ook dit keer weer mooie historische verhalen.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (201).

Zo wordt in de jongste uitgave de historie van het Ommerkanaal belicht, zowel als kanaal als het ontstaan van de buurtschap. Het kanaal van Dedemsvaart naar Ommen is gegraven in de jaren 1864-1865. Hierdoor kon de scheepvaart vanwege de lage waterstand in de Vecht vanuit Ommen nu met grotere schepen over het kanaal via Dedemsvaart richting Hasselt naar Zwolle varen. In 1927 is het kanaal verbreed en uitgediept. Hierdoor konden de melkveehouders toen de melkbussen per boot (bokschuiten) vervoeren naar de melkfabriek in Balkbrug. De melkbussen werden dan met paard en wagen door een boer uit de buurtschap naar de boot gebracht. In 1965 is het kanaal voor de scheepvaart gesloten. Het werd opnieuw verbreed en vanaf het Ommerbos naar de haven is het toen gedempt. Het kanaal werd verplaatst in westelijke richting om bij Varsen in de Vecht te stromen.

Seinen
Over ‘Wethouder Seinen’ is er een vervolgverhaal. Van 1945 tot 1974 was Gerrit Jan Seinen wethouder in de gemeente Ommen, terwijl hij voor de oorlog ook al enige jaren gemeenteraadslid was geweest. In het stadshart van Ommen had Seinen een boerderij. Seinen was een markante persoonlijkheid. Hij zei precies waar het (voor hem) op stond, maar daarmee maakte hij niet alleen vrienden. Toch is Ommen veel dank aan hem verschuldigd, overal in de gemeente zijn sporen te vinden die herinneren aan deze bijzondere plaatsgenoot, zo valt te lezen in het nieuwste nummer van De Darde Klokke. Notulen en krantenverslagen zijn erbij gehaald om aan te tonen dat Seinen als wethouder een heel sociale man was. In de tijd van de Wederopbouw na de oorlog was het heel belangrijk dat iedereen een fatsoenlijk dak boven z’n hoofd had.

Om de woningnood tegen te gaan, gaf het gemeentebestuur zelfs toestemming zomerhuisjes in Besthmen te bouwen en bewonen. De huisjes zouden tien jaar permanent bewoond mogen worden, om daarna overgedaan te worden aan ‘zomergasten’. Bovendien moest het benodigde hout voor 90 procent uit de bossen rond Ommen komen. Het departement van Wederopbouw en Volkshuisvesting gelastte de bouw evenwel onmiddellijk stop te zetten, omdat er geen vergunning voor was verleend. Wethouder Seinen en zijn collega Immink hielden de aannemer voor dat hij zich hier niets van moest aantrekken en gingen in juli 1948 letterlijk zelf een handje meehelpen.

Lees verder Nieuwe uitgave De Darde Klokke over Ommerkanaal, wethouders en Slag bij Ane →

In het jongste nummer (200) van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke dit keer weer volop historische verhalen. Zo wordt uitgebreid Gerrit Jan Seinen (1902-1989) belicht als een eigenzinnige wethouder met een groot hart voor Ommen.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (200).

Van 1945 tot 1974 was Seinen wethouder. Een markante persoonlijkheid die zei waar het op stond, maar daarmee niet alleen vrienden maakte. Toch is Ommen veel dank aan hem verschuldigd, overal in de gemeente zijn sporen te vinden die herinneren aan deze bijzondere plaatsgenoot, zo blijkt uit het nieuwste nummer. Ingrijpend voor Seinen en zijn vrouw waren de oorlogsjaren waar ze meehielpen aan het onderbrengen van onderduikers. Op het laatst van de oorlog kreeg de familie Seinen een jongetje ‘uit het Westen’ in huis die tijdelijk in Ommen was maar niet terug kon door de sluiting van de IJssellinie. In Amsterdam was er ook na de oorlog nog gebrek aan alles, waardoor hij in Ommen bleef. Ondertussen noemde de jeugdige Amsterdammer zijn pleegouders ‘oom Gerrit Jan’ en ‘tante Fré’.

Joodse huizen
In De Darde Klokke verder een verhaal wat er na onderduik of deportatie van de bewoners met de Joodse huizen in Ommen gebeurde. In 225 gemeenten in ons land zijn Joodse woningen, grond en bedrijven na onteigening doorverkocht. Vaststaat dat het hier gaat om een schimmig vastgoedcircuit waar ook gemeentes een bedenkelijke rol hebben gespeeld. In Ommen huurden sommige Joden hun huizen, maar bij anderen betrof het eigendom. Uit plaatselijk onderzoek is vooralsnog niet vast komen te staan of de gemeente Ommen in deze ook een bepaalde rol heeft gespeeld.

Ommen in vroegere jaren
Jeugdherinneringen over het vissen in het Ommerkanaal en het vissen op paling in de haven komen ruim aan bod. Ooit lagen er drie boten aan de oostzijde van het kanaal. Het eerste, een bruine woonark, was van mevrouw Vrede. Zij had vele sanseveria’s voor de grote ramen staan. Behalve water aan haar bloemen gaf ze ook blokfluitles. Het tweede was een klein woonbootje van de familie Pater die met paard en wagen oud ijzer ophaalde. Lees verder Nieuwe uitgave De Darde Klokke weer vol met historische verhalen →

OMMEN – In het nieuwste nummer (199) van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke dit keer speciale aandacht voor de Molukkers die 70 jaar geleden naar Nederland kwamen.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (199).

Ze hadden als militairen in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) gediend. De Molukkers die in de vijftiger en zestiger jaren in Ommen hebben gewoond komen uitgebreid aan het woord in De Darde Klokke. Het gaat om de tweede generaties die in Ommen hebben gewoond. Ze vertellen hun ervaringen over de woonoorden Laarbrug en Eerde. In welke erbarmelijke toestanden ze hebben moeten wonen. Oude barakken waar het in de winter zo koud was. Maar ook de hartelijkheid van de Ommenaren klinkt door in hun verhalen. “We voelden ons warm ontvangen in Ommen. Burgemeester van Reeuwijk heeft veel voor ons gedaan en zei ook: jullie zijn ook mijn burgers”, zo weet een oud-kampbewoner zich nog te herinneren. Verteld wordt dat het eten op het kamp eerst uit een centrale gaarkeuken kwam. Later kookten de vrouwen hun eigen potje. Elke dag kwam bakker Klomp uit Vilsteren met brood langs. Visboer Post kwam wekelijke evenals de groenteboer. De kinderen die van huis uit protestant waren gingen naar de Julianaschool, de kinderen uit katholieke gezinnen naar de Sint Willibrordusschool in Vilsteren. De leraren van toen weten ze ook te noemen.

KNIL-militairen
Het overgrote deel van de Zuidoost Molukse bevolkingsgroep die in Ommen kwamen wonen zijn afkomstig van de eilanden Kei, Tanibar en Kisar (Dobo). Het ging om 12.500 KNIL-militairen die met hun gezinnen in 1951 met de boot voor een ‘tijdelijk verblijf’ naar het koude Nederland kwamen. Nederland was voor hen een onbekend land. Bij aankomst wachtte geheel onverwacht een collectief ontslag voor deze aan Nederland trouwe soldaten. Lees verder Tijdschrift De Darde Klokke in het teken van 70 jaar Molukkers in Nederland →

OMMEN – In de nieuwste uitgave van het historisch tijdschrift De Darde Klokke (198) verhalen die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (198).

Verder komt de rijke geschiedenis van de Gereformeerde kerk aan de Bouwstraat uitgebreid aan bod. Na de oprichting van de kerk werd op 11 december 1835 de eerste kerkdienst gehouden op een boerendeel.

Aangrijpend verhaal
In het jongste nummer verder een aangrijpend verhaal over Kurt Alfred Warschauer, een Joodse jongen uit Duitsland, die terecht kwam op de Quakerschool in Eerde, opgericht door het Genootschap der Vrienden, beter bekend onder de naam Quakers. In 1939 opende de Quakers op Eerde ook een landbouwschool. Toen eind maart 1943 door de Duitse bezetter bekend werd gemaakt dat Nederland Jodenvrij zou worden, besloot Kurt onder te duiken. Hij vond onderdak in Lemelerveld bij dominee Bram Vogelaar en zijn vrouw Tan, die actief waren binnen de illegaliteit. Ook Kurt raakte betrokken bij het verzetswerk. Gedurende de oorlog nam de gereformeerde pastorie aan de Kerkstraat in Lemelerveld meer en meer een centrale plaats in binnen het verzet in de omgeving. Vogelaar had contact met onder meer verzetsman Jan Seigers uit Ommen en collega dominee Slomp uit Heemse, die beter bekend was als Frits de Zwerver.

Jan Houtman
Op 17 november 1944 ging het verschrikkelijk mis. Op die dag werd de Ommer verzetsman Jan Houtman aangehouden bij een controle. Hij werd meegenomen naar een boerderij in Hoonhorst en toen hij daar probeerde te vluchtten werd hij doodgeschoten. Diezelfde nacht volgde er een inval in de Gereformeerde kerk in Lemelerveld. Hierbij werden wapens gevonden die verborgen zaten tussen de zolder en het dak. Gelukkig wist de dominee Vogelaar en ook Kurt te ontkomen. Na de oorlog meldde Kurt zich als vrijwilliger bij het oorlogsvrijwilligersbataljon en werd in dienst van Nederland naar Indië gestuurd om daar ‘orde en vrede’ te brengen. Na zijn verblijf in Nederlands-Indië werd Kurt Warschauer in juni 1947 genaturaliseerd tot Nederlander. Lees verder De Darde Klokke duikt met jongste uitgave in de geschiedenis van de Gereformeerde kerk Ommen →

OMMEN – In het jongste nummer van het Ommer historisch tijdschrift “De Darde Klokke” (nummer 197) wordt een bijna vergeten deel van de Ommer historie belicht.

De jongste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke (197).

Het gaat om het “Ommer strijkje”. In het begin van de twintigste eeuw schieten kleine orkestjes als paddenstoelen uit de grond. Het repertoire van deze orkestjes bestaat grotendeels uit populaire, lichtklassieke werken. Ommen blijft niet achter, want in 1924 wordt het Ommer Strijkje opgericht. Als later ook muzikanten met een blaasinstrument toetreden wordt het Ommer Strijkje omgedoopt in “Ommer Symphonie”. Ze zijn regelmatig te zien en te horen voor de liefhebbers. Bij het feest ter gelegenheid van het veertigjarig ambtsjubileum van dokter C.J. Warnsinck op 1 november 1930 ontbreken ze evenmin. In de feestelijk ingerichte zaal van Hotel De Zon gaan de voetjes van de vloer. Het Ommer Strijkje en de Ommer Symphonie waren zo’n tien jaar lang erg populair en voor de ontwikkeling van de muziekcultuur in Ommen een aanwinst.

Vecht en Regge
In de jongste uitgave van de Darde Klokke verder aandacht voor Vecht en Regge. Ommen is gezegend met deze twee rivieren die zich als zilveren linten een weg banen door het landschap. Ze boden gelegenheid om met zompen, schepen met een platte bodem vanwege de geringe diepte van de Vecht en de Regge, goederen over het water te vervoeren. Zwolle was daarbij een belangrijke doorvoorhaven door het stapelrecht uit 1438, die bepaalde dat alle goederen uit Duitsland die via de Vecht werden vervoerd in Zwolle op de markt moesten worden gebracht.

Wethouder Petter
Ook in de Darde Klokke een verhaal over Klaas Petter uit de Ommer buurtschap Emsland. Hij was boer, raadslid en 23 jaar wethouder. Klaas Petter (1870-1946) was een van de eerste bewoners van de weg in het Emsland, die sinds 1 juli 1959 ‘Wethouder Petterweg’ wordt genoemd. In 1917 werd Petter raadslid voor de Anti-Revolutionaire Partij (AR of ARP) in Stad-Ommen. In 1919 wordt Petter naast raadslid voor het eerst gekozen tot wethouder naast wethouder Gerrit Paarhuis (1861-1956), die deze functie al sinds 1899 bekleedde in Stad-Ommen. De heren kregen een ‘jaarwedde’ van tweehonderd gulden. Als in 1923 Stad- en Ambt-Ommen samengevoegd worden tot een gemeente Ommen werd Klaas Petter opnieuw gekozen tot wethouder. In de nieuwste uitgave ook een lijst met namen van de Ommer Indiëgangers die tussen 1945 tot 1949 naar ‘Indië’ – het huidige Indonesië – zijn gestuurd om daar ‘orde en vrede’ te brengen. Abonnees van de kwartaaluitgave van De Darde Klokke krijgen het tijdschrift thuis toegestuurd. Losse nummers van De Darde Klokke zijn te koop bij Read Shop aan de Kruisstraat 3 in Ommen.

Bron: Harry Woertink – 1 december 2020