De vrijwilligers van De Darde Klokke maakten zaterdag 30 april 2022 een historisch uitstapje naar de oude vestingstad Coevorden.

Meest imposant was het bezoek aan het kasteel.
Foto: Sir Schokkenbroek
Zie ook het album “2022 DDK -> Reisje Coevorden”

Iedereen was onder de indruk van de rijke geschiedenis die Coevorden heeft. Daarin had ook stadsgids Lambert Hans een belangrijke bijdrage. Meest imposant was het bezoek aan het kasteel. Wie dat wilde bezocht het stedelijk museum gevestigd aan de Markt. Vooraf werd koffiegedronken bij de “Heeren van Coevorden” waar ’s middags ook de lunch werd gebruikt.

Coevorden
Onder leiding van de stadsgids werd een wandeling gemaakt langs historisch plekken in de stad. Het ontstaan van Coevorden begint met een doorwaadbare plek in de rivier waar de koeien werden langs gedreven. Deze plek was door de afzetting van zand en slib ontstaan en noemde men een ‘voorde’. Na verloop van tijd werd deze plek ‘Koevorde’ genoemd. Zo ontstond uiteindelijk de naam Coevorden. Vergelijk het met de Engelse plaats Oxford, waarin dezelfde naamsbetekenis schuilgaat.

Kasteel
In Coevorden wandel je door het centrum van een stad met een bijzonder historisch verleden. De middeleeuwse stad was door zijn strategische ligging een toegangspoort naar het noorden van Nederland. Vijandige overheersers lagen op de loer. Daarom moest Coevorden maatregelen treffen: het kasteel en restanten van de vestingwerken getuigen hier nog van. Het kasteel kent een roerige geschiedenis. Vanwege de ligging in een moerasgebied op doorgangsroutes, met name die tussen Hanzesteden Münster en Groningen, en vanwege de lucratieve tolrechten, was de vesting van groot strategisch belang. Het bezit ervan wisselde vele malen, wat vaak met geweld gepaard ging. Coevorden lag strategisch op de route van Groningen naar Münster, wat de stad tot een welvarende vestingstad maakte. De in 1215 gewijde bisschop van Utrecht Otto van Lippe besloot de aanspraken van het bisdom op het gebied te verstevigen, niet in de laatste plaats om zijn inkomsten uit het gebied veilig te stellen, dan wel te vergroten. Otto stuitte echter op grote tegenstand, omdat de boeren hun heer Rudolf II van Coevorden steunden. Dit resulteerde in de slag bij Ane in 1227, waarbij Otto het leven verloor en de Drentse boeren onder commando van Rudolf II van Coevorden een klinkende overwinning behaalden.

Bommen Berend
Op 30 juni 1672, (nu dus 350 jaar geleden), werd Coevorden veroverd door Bernard van Galen, de bisschop van Münster, ook wel Bommen Berend genoemd. Op 30 december 1672 werd het vestingstadje binnen een uur ontzet door Carl von Rabenhaupt, met behulp van een kaart gemaakt door de gevluchte plaatselijke schoolmeester Mijndert van der Thijnen, en een biezen brugconstructie over het bevroren water van de stadsgracht. Onder leiding van Bommen Berend werd Coevorden in 1673 opnieuw belegerd. Begin oktober 1673 probeerde de bisschop de Vecht bij Gramsbergen af te dammen en Coevorden onder water te zetten. Vanwege een hevige storm en een doorbraak in de dam verdronken er 1400 Munsterse soldaten. De Coevordenaren werden net op tijd gered. De binnenstad van Coevordenstaat al in het teken van de viering dat het 350 jaar is geleden dat ze de bisschop van Münster, Bernhard van Galen, versloegen. Er hangen banners van de drosten en heren van Coevorden. De viering zelf is op 28 augustus.

Ganzenmarkt
Coevorden en ganzen zijn één. Sinds het einde van de 18e eeuw werden door de boeren ganzen vetgemest die op een vast tijdstip naar Coevorden werden gedreven naar de Ganzenmarkt. Het drijven van de ganzen gebeurde door ganzenhoedsters. Op de markt in Coevorden werden de ganzen verhandeld en de kooplieden die ganzen gekocht hadden verscheepten deze via Rotterdam naar Engeland, waar zij op de kerstdis terecht kwamen. Zo in de loop der jaren kwam hierin wat verandering, de kooplieden gingen zelf naar de boeren en kochten daar de ganzen op. De ganzenmarkt is zo rond 1920 verdwenen. Sinds 1962 worden er weer op de tweede maandag in november ganzen door de winkelstraten naar de markt gedreven. Dit gebeurt door ganzenhoedsters. Meisjes uit Coevorden en omgeving kunnen zich hiervoor opgeven en uit hun midden wordt ’s morgens een Miss-Ganzenhoedster en een Mini-Mister Ganzenhoeder gekozen. Na de middag drijven ganzenhoedster vanaf zes jaar de ganzen door de winkelstraten naar de markt en uit hun midden wordt de Mini-Miss gekozen. Als herinnering aan de Ganzenmarkt prijkt het kunstwerk “Ganzen Geesje” op de Markt in Coevorden.

Slag bij Ane
Na Coevorden ging de reis via Klooster en Holthone naar de voormalige mommerieten (moerassen) waar ooit de Slag bij Ane heeft plaatsgevonden. De Slag bij Ane, 795 jaar geleden, was de eerste uiting van verzet uit de kring van boeren uit Drenthe en Overijssel onder aanvoering van de kasteelheer Rudolf van Coevorden tegen het feodaal gezag. Het moderne ridderleger van bisschop Otto II van Utrecht werd in de moerassige mommerieten bij Ane door de boeren in de pan gehakt. De Slag bij Ane bepaalde voor eeuwen het vrije karakter van de boeren in een groot deel van Noord en Noordoost Nederland.

Monument
Bij het monument werd een stop gemaakt. Op 29 juli 1967 werd een eenvoudig uit grote en kleinere veldkeien bestaand herinneringsmonument onthuld. Op de grote steen is de volgende tekst gebeiteld: “Slag bij Ane, 28 juli 1227. Deze dag was het treffen tussen de bisschop van Utrecht Otto van Lippe met diens leger en de Drenten onder leiding van Rudolf van Coevorden.”, gevolgd door de namen van de initiatiefnemers van het monument: H. Makkinga, F.J. Schuurman, ds. H. van Lunzen en A. Regeling. In 1976 werd de vereniging “Herdenking Slag bij Ane” opgericht. Nog steeds wordt jaarlijks op de laatste zaterdag van de maand juli door deze vereniging een herdenking bij het monument gehouden. Hierbij worden bloemen gelegd en enkele woorden gesproken. Voorafgaand aan de herdenking wordt in café Bolte in Gramsbergen een lezing gehouden over een onderwerp dat met de Slag bij Ane verband houdt. Vervolgens werd in Oud Bergentheim de museumboerderij van Herman Herbert bezocht. Een particulieren verzamelaar van alles wat met het verleden te maken heeft. Voor velen een herkenning van vroegere tijden. Aan het eind van de middag werd afsluitend bij De Bootsman in Stegeren een nazit gehouden. Namens alle vrijwilligers bedankte Jan Bouwhuis de reiscommissie voor de prachtige dag en organisatie die ze was aangeboden.

Bron: Harry Woertink – 30 april 2022