In de zestiger jaren van de vorige eeuw verrees op landgoed Vilsteren een groot compressorstation van de Nederlandse Gasunie.

Dit om het om het aardgas uit Slochteren een boost te geven verder het land in. Over hoe het gas in 1965 de rest van Nederland bereikt. Deel 2.

Gouden jongens

Het tempo van het buizenleggen wordt in belangrijke mate bepaald door de lassers. Het zijn de “gouden jongens” van de aannemers, mannen, die in de hele wereld hebben gewerkt, in woeste berggebieden, in de bloedhete woestijn en in het oerwoud. Hun namen staan met gulden letters in de personeelslijsten van de maatschappijen vermeld. Ze zijn altijd van huis, volgen de duizenden kilometers lange pijpleidingen en zien alle werelddelen. Maar dit handjevol gespecialiseerde topvaklui heeft voor het landschap weinig oog. Hun taak is het de twaalf meter lange buizen feilloos aan elkaar te lassen. Deze mannen worden voortdurend op de vingers gekeken; bovendien wordt er van iedere las een röntgenfoto gemaakt. Die las heeft een nummer en de foto wordt in het archief bewaard. In vuile pakken, met besmeurd gezicht en echte “werkhanden” verrichten ze hun taak, nauwelijks sprekend want het werk eist hen volledig op. Honderden kilometers lasnaad komen er onder hun handen vandaan. Als ze veertig jaar zijn kunnen ze zoveel hebben verdiend dat ze nooit van hun leven meer inde in de acetyleenvlam behoeven te kijken. De heren verdienen namelijk gemiddeld 5000 gulden per maand. De toplassers toucheren een salaris waarvoor de directeur van een flink bedrijf zich niet zou behoeven te schamen. Ook enkele Nederlanders hebben zich kunnen scharen bij het handje vol gouden jongens van de buizenleggers. Ze werken bij buitenlandse maatschappijen.

Vlak land

Vlak land, zoals hier, maakt een flink tempo mogelijk, de zachte aarde geeft weinig problemen, het water van ons land echter vormt hier het grote vraagstuk. Daarbij komt dat ons land dichtbevolkt is. Per strekkende kilometer zijn er gemiddeld 11 eigenaren. Voorts moet rekening worden gehouden met de bosbouw, landbouw, stadsuitbreiding, waterschappen, natuurbescherming, defensie en oudheidkundig bodemonderzoek. Om een coördinatie te bewerkstelligen heeft de minister van economische zaken aan de Gasunie de plicht opgelegd overleg te plegen met de door hem ingestelde planologische werkcommissie, waarin vertegenwoordigd zijnde ministeries van economische zaken, volkshuisvesting, landbouw en visserij en defensie, voorts de rijksdienst voor het nationale plan, cultuurtechnische dienst en Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat, PTT, Rijksluchtvaartdienst. Over het tracé wordt overleg gepleegd met provinciale en gemeentelijke organen, semi-overheidsinstanties en anderen.

90 kilometer

De aanleg van het gehele aardgasbuizennet in Nederland kost ongeveer 450 miljoen. Bij Ommen is onlangs een bord geplaatst in de vorm van een zadeldak. Op beide “daken” staat het cijfer 90. Dat betekent dat men negentig kilometer van Slochteren is verwijderd. Dit bord midden in het landschap, zal hier blijven staan. Het is een herkenningsmerk voor de inspectie van de Gasunie, die wekelijks met een helikopter langs het Nederlandse aardgasnet vliegt om eventueel op tijd te kunnen constateren dat er geen schade kan ontstaan aan de leiding, zodat een ongestoorde voorziening van aardgas kan plaats vinden.

In 1969 is het Prins Bernhard die het dan aanzienlijke uitgebreide compressorstation Ommen I officieel in gebruik mag stellen. Compressorstation Vilsteren is dan de grootste van de wereld. Dat is ook het moment dat de periode van het leggen van leidingen voor de distributie van aardgas vrijwel wordt afgesloten. De afgelopen jaren zijn rond zevenduizend kilometer pijp door Nederland gelegd om het aardgas vanuit Groningen in de verste uithoeken van Nederland te brengen. Het nieuwe compressorstation in Vilsteren heeft daarin een bijzonder belangrijke taak. Dat jaar zal ongeveer 21 miljard kubieke meter gas door de pijpen worden geperst. Rond 1975 zal de distributie van het gas naar verwachting zijn verdrievoudigd, zo bleek uit de openingsrede van dr. C. Krijgsman, hoofddirecteur van de Gasunie. Ook als het om geld gaat rekent de Gasunie in grote bedragen, getuige de 1,7 miljard gulden die sinds 1963 zijn geïnvesteerd. Dat is ongeveer de helft van de bedragen die het concern tot in de negentiger jaren denkt nodig te hebben.

Uniek in de wereld

Dat het compressorstation bij Vilsteren uniek in de wereld is, is zo in vogelvlucht niet waar te nemen. Op een open plek in het bos op zo’n twintig hectare grond staat een aantal gebouwen en herkent men de afsluiters, die boven de grond uitsteken, als waren het – naar vorm en grootte – te sterk uitgegroeide krokussen. Maar onder die grond bevindt zich een netwerk van buizen, variërend in dikte, ter lengte van welgeteld 24 kilometer. Om dit netwerk te verkrijgen waren niet minder dan 9.000 lassen nodig. Ruim 70 procent van de inkomsten van het aardgas, zowel die uit de binnenlandse verkopen als uit de export, gaat direct of indirect naar de staat. De Fokker F 27 Friendships heeft met zijn twee prop-jet motoren een vermogen van 4000 pk. Vijfenzeventig van die Friendships zijn identiek aan het geïnstalleerde vermogen van het voltooide compressorstation te Ommen. Ongeveer 30 employés zullen de vaste bezetting van het station vormen. Later zijn er meerdere uitbreidingen en worden ook de stikstofinstallaties geplaatst. Tot zover deel 2 over het compressorstation Vilsteren, waar de informatie grotendeels werd verkregen via www.delpher.nl.

Einde gaswinning

Terug naar het heden: de aardgaswinning in Groningen loopt ten einde. De winning blijkt onveilig. “Zestig jaar aardgaswinning heeft Nederland veel gebracht, maar kent zeker voor de gedupeerden ook schaduwkanten”, zo begon telkens het verhoor van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen, die onderzoek doet naar de besluitvorming over de aardgaswinning, aardbevingen, schadeafhandeling en versterking in Groningen.

Tekst: Harry Woertink – Foto: collectie OudOmmen.nl