Om vanuit Ommen via het Laar in Vilsteren te komen moet de rivier de Regge over gestoken worden.

1940 – Laarbrug met tolhuis.
Foto: OudOmmen

Dat kon tot in de vijftiger jaren via een ophaalbruggetje waar bovendien tot 1 januari 1942 tolgeld betaald moest worden bij de tolgaarder die in het tolhuisje woonde met zijn gezin. Egbertus Wolfkamp, ‘Tol-Bats’, is jarenlang tolgaarder op Laarbrug geweest. Opvolger was zijn zoon Joseph. De laatste tolbaas op Laarbrug was Gerrit Jan Kelder.

Tol betalen
Een slagboom over de grindweg dwarsboomde vroeger een vrije doortocht. Er moest eerst tol betaald worden. De brug, Laarbrug, lag exact in het verlengde van het tolhuisje. Het tolhuisje met de vensterluikjes in de kleuren van landgoed Vilsteren staat er nog steeds. Begin jaren vijftig kwam er een nieuwe vaste brug over de Regge. Eind zestiger jaren werd in de Vilsterseweg een viaduct gebouwd met de kruising van de provinciale weg Hoogeveen-Raalte. Daardoor kwam ook de slinger bij het nieuwe viaduct “Vilsteren”. Voordien moest de (drukke) N348 overgestoken worden. Na dodelijke ongelukken werd pas de noodzaak ingezien van een ongelijkvloerse kruising.

1839-1881-1942
Als met Vilsteren was gepasseerd trof men vroeger in de buurtschap Hessum onder Dalfsen opnieuw een tolhuisje aan. De tollen bij Laarbrug en Hessum dateren uit 1839. De toenmalige landeigenaren baron van Pallandt (Het Laar), Helmich (Vilsteren) en de graaf van Rechteren (Dalfsen) hadden uit eigen zak de aanlegkosten van de weg tussen Dalfsen en Ommen betaald. Voor het onderhoud van de weg kregen ze dan ook vergunning om tolgeld te heffen. In 1881 ging de tol over naar respectievelijk de gemeenten Ommen en Dalfsen.

Ommen-Dalfsen
De tollen op de weg naar Zwolle lijdt in 1926 tot een twist tussen Ommen en Dalfsen. De tollen zijn een sta-in-de-weg voor het steeds drukker verkeer op genoemde weg. De gemeenteraad van Dalfsen onderneemt meerdere pogingen om de weg Dalfsen-Vilsteren aan de provincie over te dragen. De provincie was wel bereid deze weg over te nemen, maar alleen op voorwaarde, dat ook de gemeente Ommen de weg Vilsteren-Ommen overdraagt zodat de tol bij Laarbrug kan verdwijnen. Echter, de gemeente Ommen voelde niets voor een overdracht van de weg. Ook niet toen de VVV en de ANWB druk op Ommen uitoefenden. Niets hielp. Ommen handhaafde de tol bij de Laarbrug en verhoogde zelfs de toltarieven. Het waarom bleef een raadsel. Wel werd gefluisterd van een zoet winstje dat Ommen met de tol maakte.

Ommen schoot er voor de eigen inwoners ook weinig mee op. In de verordening van Ommen stond dat geen tolgelden behoefden te worden betaald door inwoners van Ommen. Hierdoor kwam dat de inwoners van Dalfsen in het onderhoud van de weg Dalfsen-Vilsteren moesten betalen en door de tolgelden aan de Laarbrug mede genoodzaakt waren de weg Vilsteren-Ommen te onderhouden. Dit alles wekte wrevel in Dalfsen, te meer daar Dalfsen door de opheffing van de tol in Hessum destijds, ook de inwoners van Ommen vrije doortocht liet. Een en ander had tot gevolg, dat met ingang van 1 november 1926 ook in Hessum weer tolgelden werden geheven. Wel werden de inwoners van Dalfsen vrijgesteld tot het betalen van tolgeld in Hessum.

Stopzetting tolheffing
De betaling van tolgeld bleef tot 1 januari 1942. Dan is het de secretaris-generaal van het departement van Binnenlandse Zaken die bekend maakt geen verdere concessies meer te verlenen tot het heffen van tolgelden op de oude Zwolseweg tussen Ommen en Dalfsen, met andere woorden, de tollen zijn opgeheven. Maar kon dat zo maar? Ommen en Dalfsen stoppen op 1 januari 1942 dan ook met tolheffing. Echter achteraf blijkt dat het besluit van het departement van binnenlandse zaken voorkennis of medeweten van de provincie is gedaan, dus trekt het departement het genomen besluit weer in en mag er dus weer tol geheven worden. Zo ver komt het niet. De ANWB tekende bezwaar aan bij de ministerraad en werd in het gelijk gesteld omdat nieuwe tollen invoeren niet meer mogelijk zijn. In een bezwaarschrift aan de ministerraad wordt de ANWB in gelijk gesteld aangezien de gemeenteraden van Ommen en Dalfsen zelf nimmer een besluit genomen hebben de tollen op te heffen. Daaruit valt te concluderen dat de opheffing van de tollen in 1942 onrechtmatig is geschied.

Afkoopsom
Tot een nieuwe invoering van tolheffing komt het niet. De gemeente stuurt het Rijk een nota voor de afkoop aangezien de Rijkstollencommissie de provincie niet bereid bevonden haar aandeel in de afkoopsom van de tol bij te dragen. Zonder resultaat. Vervolgens wordt aan de Tweede Kamer een betaalverzoek. Volgens het Ommer gemeentebestuur heeft de regering in deze zaak onrechtmatig gehandeld, waartegen geen rechtsmiddel meer openstaat. Het verzoek is dan ook op de begroting van het departement van Waterstaat of op die van Binnenlandse Zaken een post op te nemen voor f 80.000 of zoveel meer of minder als de Kamer billijk oordeelt, wegens uitkering aan de gemeente Ommen voor afkoop van de tol op de weg Ommen-Vilsteren, het derde deel van de kosten van de voorgenomen wegverbetering. In 1947 besluit de gemeenteraad van Ommen de weg naar Vilsteren te verbeteren.

Bron: Harry Woertink – 20 januari 2022