OMMEN- Op diverse plaatsen in Ommen is op 4 mei stil gestaan bij de slachtoffers die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog waar ook ter wereld zijn omgekomen door oorlogsgeweld of terreur.

Een indruk van de Dodenherdenking op de Besthmenerberg.
Foto: Harry Woertink
Zie voor meer foto’s het album “Dodenherdenking 2019”.

Bijna 200 belangstellenden waren aanwezig bij het monument van kamp Erika op de Besthmenerberg. Onder de aanwezigen ook oud-gevangenen en hun familie. Na toespraken en gedichten werd twee minuten stil gehouden, gevolgd door het zingen van het Wilhelmus. Vervolgens was er bloemlegging met een defilé langs het monument dat de slachtoffers herdenkt van het gevangenkamp Erika.

Ellendigste kamp
Burgemeester Hans Vroomen zei in zijn speech dat de Besthmenerberg waar een moeilijke plek is om te gedenken. Dit niet alleen omdat kamp Erika het ellendigste kamp was van de Duitsers, maar ook een plek waar landgenoten beulen werden. “Het is geen plek van wij: “de goeden” en zij: ”de slechten”. Het is niet alleen een plaats van helden van het verzet of onderduikers. Het is ook een plek van landgenoten die hun medemenselijkheid lieten varen”, aldus Vroomen in zijn toespraak. “Wij staan op een plek van willekeur, een plek van onrechtvaardigheid. Een plek waar ook mensen uit onze eigen gemeenschap vreselijk mishandeld zijn. Enige tijd geleden sprak ik een kind van een van de slachtoffers. De pijn is in zijn generatie nog voelbaar. Iemand die de concentratiekampen overleefde zei: “Nergens anders ben ik zo systematisch lichamelijk mishandeld”. Vroomen: “Erika was het ellendigste kamp. Ieder had hier slachtoffer kunnen zijn. En daarmee is kamp Erika een betekenisvolle plek om te gedenken. Juist omdat je hier niet om de vraag naar je eigen morele kompas heen kunt. Bij uitstek is deze plek, dus een plaats om te gedenken en vooruit te kijken. Hier wordt een appel gedaan op ons allemaal samen, en ook op elk van ons als individu. Deze plek roept op tot compassie met de ander. Laten we elkaar helpen het moreel kompas te ijken.” Vervolgens werd een toepasselijk gedicht gelezen door Sophie Habers over twee minuten stilte. Twee minuten stilte om te laten zien wat het voor ons betekent dat wij vrijheid kennen, op een plek waar vrijheid is.

Wij zijn van na de oorlog
“Het zijn dagen waarop we de wens uitspreken dat het nooit meer oorlog wordt. Er zijn steeds minder mensen die de Tweede Wereldoorlog, maar ook andere oorlogen, hebben meegemaakt. Het is belangrijk dat jonge mensen herdenken en vieren en nadenken over de vrijheid, zodat we blijvend kunnen zeggen: ”Wij zijn van na de oorlog”, aldus Harry Woertink die namens de organiserende historische vereniging CCO sprak. Ook leerlingen van de basisschool Nieuwebrug leverden een bijdrage in de vorm van een gedicht. “Hier in Ommen was een kamp. Dat was een ramp. Mensen vochten voor vrijheid, zodat we weer kunnen leven in blijheid”, aldus Mirte Kraaijeveld, Anouk Bauwer en Lisanne Grotenhuis van de OBS Nieuwebrug. Ook Harry Burgers uit Nijmegen sprak enkele woorden over zijn belevenissen op kamp Erika tijdens de oorlogsjaren.

71 namen
Ook de Dodenherdenking bij het gemeentehuis van Ommen werd druk bezocht en was indrukwekkend. Hier werden de 71 namen voorgelezen van de Ommer oorlogsslachtoffers. Burgemeester Hans Vroomen vertelde persoonlijke verhalen over Frits Iordens en Jan Veldkamp, die beiden omgekomen zijn in de oorlog. Jan was een in Hattem geboren Marechaussee. Hij vocht mee tijdens de meidagen van 1940. En dook onder in april 1943. Jan was zeer actief in het verzet. In februari 1944 trouwt hij met een meisje uit Ommen, Tjits van Tooren. Hij kent haar al van voor de oorlog. En zo kent hij Ommen. In januari 1945 wordt Jan gearresteerd. Waarna hij in maart op transport wordt gesteld naar concentratiekamp Neugamme. Op 1 juni 1945 is hij overleden in Lüneburg. Jan is 26 jaar oud geworden. Jan wilde graag bij de politie. Hij wil meer dan zeven jaar school om vervolgens te werken als klompenmaker, zoals zijn vader. Voor hem liep het anders: niet vanzelfsprekend. Jan had aan den lijve ervaren hoe ons, onze vrijheid werd ontnomen. Hij had deelgenomen aan de verdediging van Den Haag in de meidagen van 1940. Het moet een ingrijpende ervaring zijn geweest voor deze jonge sergeant. Hij vocht in de meidagen van 1940 om onze vrijheid en onze waarden te verdedigen. Dagelijks staan onze militairen gereed om vrede, vrijheid en veiligheid te waarborgen. Vandaag gedenken wij allen die sinds 10 mei 1940 gevallen zijn – militairen en niet militairen – bij oorlogssituaties en vredesoperaties.

Joodse kinderen
Frits Iordens was een in Arnhem geboren Utrechtse student. Hij werd een centraal figuur in het Utrechts Kindercomité. Een verzetsgroep die circa 400 joodse kinderen heeft helpen onderduiken, met name in Oost-Nederland. Frits werd verliefd op Anne Maclaine Pont, eveneens een lid van de verzetsgroep. Hij trouwt met haar. In maart 1944 wordt Frits in het Belgische Hasselt doorgeschoten, als hij probeert geallieerde piloten in veiligheid te brengen. Na de oorlog wordt Frits op verzoek van Anne begraven op het landgoed Eerde. Deze plaats was hen zeer lief. Frits is 24 jaar geworden. Dichtbij toen, met het oog op vandaag. De herdenking van vandaag, 4 mei, doet een appel op elk van ons, om te gaan staan voor onze vrijheid, voor rechtvaardigheid en medemenselijkheid. Door de welbewuste keuzes die zijn maakten, zijn Jan Veldkamp en Frits Iordens ons daarin een voorbeeld.

Eerder op de dag werd de begraafplaats aan de Hardenbergerweg bezocht van overledenen uit de oorlog, waar ook bloemen werden gelegd. Ook de Joodse begraafplaats en het graf van Frits Iordens op landgoed Eerde werd bezocht.

Bron: Harry Woertink – 4 mei 2019