Het was voor de deelnemers aan de excursie op de Lemelerberg deze week even schrikken.

Landschap Overijssel organiseerde een excursie op de Lemelerberg met zo’n 40 belangststellenden. 

Heide
De Lemelerberg vanaf de Ledeboerweg in Lemele had alles weg van een slagveld: honderden omgezaagde bomen en diepe sporen van zware machines. Dit alles om in het natuurgebied tweede/derde van de oorspronkelijke heide terug te brengen.
Landschap Overijssel werkt sinds 2018 aan het herstel van de heide op de Lemelerberg. Bomen worden gezaagd en groot materieel rijdt af en aan. De Natura 2000-maatregelen laten al duidelijk resultaat zien, zo constateerden de deelnemers. Op plekken waar tot voor kort nog bos stond, groeien al jonge struikheide en jeneverbes. Waar langer geleden is gewerkt, breidt de heide zich verder uit.

Landschap Overijssel is (voorlopig) klaar met het grootschalige natuurherstel op de Lemelerberg.

1949. Lemelerberg, Theehuis en Omgeving.
Zie voor meer afbeeldingen het fotoalbum Lemelerberg

Biodiversiteit
Resultaat is dat er op de berg weer vergezichten en doorkijkjes zijn ontstaan. De natuur herstelt zich, jonge heide ontkiemt en bloeit alweer. Park 1813 kon worden door ontwikkeld en een prehistorie dorpcomplex is bewaard.

Het terugbrengen van de biodiversiteit op de Lemelerberg zorgde voor de nodige commotie. Een bos dat in 60 jaar is gegroeid verdween in korte tijd. Echter, zou dat niet gebeurd zijn dan was het oorspronkelijk heidelandschap als natuurtype verloren gegaan en ook alle flora en fauna die dat heidelandschap nodig hebben, zo wordt gesteld.

Celtic Fields
Landschap Overijssel zet zich in voor bescherming en behoud van natuur én erfgoed. Bij de Lemelerberg is voorts sprake van behoud van cultuurhistorie. Aan de westkant van de Lemelerberg ligt een dorpscomplex uit de prehistorische IJzertijd. Deze is ontdekt aan de hand van een hoogtekaart. De hoogtekaart bestaat pas sinds 2005 bestaat en in de jaren daarna is dit prehistorie dorpscomplex voor het eerst door een amateurhistoricus ontdekt.

Vroeger kon je op het hoogste punt van de Lemelerberg nog alle kanten opkijken. Echter, door de jaren heen nam op de Lemelerberg steeds meer bos de plaats in van heide.

1959. De Diepe Koele van de Lemelerberg, de plek waar de boeren van Lemele tot aan de jaren ’50 zand hebben afgegraven. Deze zit anno 2020 vol met bos. Daardoor is de oude zandafgraving niet meer te zien.

Zichtbaar
“Daarom is het kappen van bomen historisch goed te verklaren”, zegt Harry Woertink, die zich in de historie van de Lemelerberg heeft verdiept. “De commotie over de bomenkap is ongefundeerd en begrijp ik ook niet. Het gebied dat vorig jaar reeds gekapt werd heeft zich al heel goed hersteld. Met het kappen van bos en vitale heide uit te breiden en het gebied te herstellen keert het prachtige (uit)zicht op de berg weer terug. Met het herstel van het landschap komt de Lemelerberg weer onder het bos vandaan en zal straks ook vanuit de omgeving beter zichtbaar worden, net als vroeger” aldus Woertink.

Natura 2000
Het nu nog resterende heidegebied op de Lemelerberg is voor Europese begrippen uniek. Bossen wisselen zich af met heidegebieden, bronnetjes, jeneverbesstruwelen en zandverstuivingen. De Lemelerberg is een van de 24 Natura 2000 gebieden die geheel of gedeeltelijk in Overijssel liggen. Dankzij subsidie van de provincie heeft Landschap Overijssel de kans deze natuurparel te beschermen. Bij de plannen wordt ook rekening gehouden met de cultuurhistorie: Park 1813 met de Gedachtenishoek valt eveneens onder het herstel.

Heidegebied
De Lemelerberg was ooit één groot uitgestrekt heidegebied zonder veel bomen. De heide ontstond doordat er schaapskudden op graasden en heideplaggen werden gestoken. Het gebruik is in de loop der tijd veranderd. Werd in het verleden de berg gebruikt voor het hoeden van schapen, tegenwoordig wordt deze vooral gezien als plek waar de natuur nog vrij spel heeft. De Lemelerberg kent een lange historie die terug te vinden is in de verschillende bodemlagen. Lees verder De Lemelerberg wordt weer zichtbaar (2) →

Vroeger kon je op het hoogste punt van de Lemelerberg nog alle kanten opkijken. Echter, door de jaren heen nam op de Lemelerberg steeds meer bos de plaats in van heide.

Monument met Panorama over de Lemelerberg in 1950, toen je nog alle kanten op kon kijken.

Met het kappen van bos en vitale heide uit te breiden en te herstellen keert het prachtige (uit)zicht op de berg weer terug. Met het herstel van het landschap komt de Lemelerberg weer onder het bos vandaan en zal straks ook vanuit de omgeving beter zichtbaar worden, net als vroeger. Het nu nog resterende heidegebied op de Lemelerberg is voor Europese begrippen uniek. Bossen wisselen zich af met heidegebieden, bronnetjes, jeneverbesstruwelen en zandverstuivingen. De Lemelerberg is een van de 24 Natura 2000 gebieden die geheel of gedeeltelijk in Overijssel liggen. Dankzij subsidie van de provincie heeft Landschap Overijssel de kans deze natuurparel te beschermen. Bij de plannen wordt ook rekening gehouden met de cultuurhistorie: Park 1813 met de Gedachtenishoek valt eveneens onder het herstel. Eind 2018 wordt gestart met de werkzaamheden die tot eind 2020 duren.

Schaapskooien
De Lemelerberg was ooit één groot uitgestrekt heidegebied zonder veel bomen. De heide ontstond doordat er schaapskudden op graasden en heideplaggen werden gestoken. Het gebruik is in de loop der tijd veranderd. Werd in het verleden de berg gebruikt voor het hoeden van schapen, tegenwoordig wordt deze vooral gezien als plek waar de natuur nog vrij spel heeft. De Lemelerberg kent een lange historie die terug te vinden is in de verschillende bodemlagen. De belangrijkste natuurlijke laag is de stuwwal met daarop een laag smeltwaterdalen die op sommige plekken een ingesleten dal vormen. In de ijzertijd gingen mensen de iets voedselrijke bodems bewerken tot kleine akkertjes met walletjes eromheen. Aan de westkant van de Lemelerberg zijn deze, de zogeheten raatakkertjes nog te vinden. Verder zijn de middeleeuwse wegen met karresporen terug te vinden. Als de omliggende buurtschappen Lemele, Archem, Giethmen en Dalmsholte ontstaan komen er paden van buurtschap naar buurtschap en tal van schaapskooien.

Park 1813
In 1913 werd op de Lemelerberg “Park 1813” aangelegd. Dit had te maken met het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden precies honderd jaar eerder. Als kenmerkend element kwam er een liggende leeuw in het park, van steen weliswaar, om de bevrijding van de Fransen te vieren en de overwinning in de Slag bij Waterloo te herdenken. Initiatiefnemer was de Oranjebond van Orde, die in 1893 in Utrecht was opgericht met het doel een dam op te werpen “tegen het opkomend socialisme en trouw zijn aan het Oranjehuis”. De toen nog liggende leeuw moest gelden als de symbolische “waakhond” van de Oranjebond van Orde. Lees verder De Lemelerberg wordt weer zichtbaar (1) →

Op woensdag 22 mei is de akte gepasseerd voor de aankoop van 155 ha bos en natuurterrein van het natuurgebied Park 1813 op de Lemelerberg. Al in oktober 2001 bereikten de directies van Boreon BV en Landschap Overijssel overeenstemming over de overdracht van dit gebied.

De verkoop betreft bos en natuurgebied. De discussie over de verkoop van het restaurant en de parkeerplaats is nog gaande. Landschap Overijssel is in afwachting van een uitspraak van provincie en rijk over de subsidiëring van de aankoop het restaurant en de parkeerplaats.
Lees verder Landschap Overijssel eigenaar van Park 1813 →