Deze foto is in 1958 gemaakt van de familie Hollak voor hun woning aan de Van Galenstraat.

1958. Familie Hollak (Jan Hollak en Theodora Maria Ogink (midden) met hun 10 kinderen, Ans, Herman, Gerard, Henk, John, Frans, Ria, Thea, Bernadette en Brigitte) aan de van Galenstraat in Ommen.

Familiefoto
Uit het fotoarchief van Herman Wigbels vonden we enkele foto’s van de familie Hollak. Deze foto is gemaakt voor hun woning aan de Van Galenstraat. Wigbels maakte vaker foto’s van families in Ommen.

Jan Hollak was bedrijfsleider bij de Ommer kruidendrogerij “Angelica”, gevestigd aan de Haven Oost in Ommen. Tweemaal in haar 55 jaar bestaan werd de kruidendrogerij verwoest door brand. Telkens lukte het echter door een geweldige inzet, zowel van het bestuur de directie en de medewerkers om de kruidendrogerij weer op te bouwen en te vernieuwen.

In 2006 viel het doek voor dit bedrijf. In 2008 geeft de gemeente opdracht om het bedrijf te slopen om plaats te maken voor woningbouw, onderdeel van de nieuwe woonwijk ‘Vredeswijk” met straatnamen die aan de bevrijding van Ommen herinneren.

Tekst: Harry Woertink – Foto: OudOmmen.nl

In het Historisch Museum in Ommen is een tijdelijke expositie te zien van houtsnijkunst van de hand van Jan Damman (1898-1980).

Het Ommer boertje, een houten beeldje als souvenir van de hand van beeldsnijder Jan Damman.

Liefhebberij
In de tijdelijke expositie gaat het om kleine uit de handgesneden houten beeldjes als souvenirs, engeltjes met bazuinen en Atlassen voor hang- en staartklokken. Een en ander is bewaard en verzameld door familieleden van de ambachtelijke houtsnijder. Uit liefhebberij sneed Damman in de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw, met de hand verschillende voorwerpen uit hout. Zijn hobby zorgde uiteindelijke een grote afzet van de snijkunst, want bijna niemand anders kon zo uit de hand engelen en Atlassen snijden. De vraag was dan ook groot, met name bij antiquairs. “Ze komen per auto en laden de beeldjes in. Als ik aan de verzoeken wilde voldoen zou ik dag en nacht engeltjes moeten maken maar dan zou ik er zelf waarschijnlijk spoedig ook een zijn”, liet beeldsnijder Damman zich ooit eens ontvallen. Voor Damman dan ook geen auto die buiten stond waarmee hij zo nodig snel door het land kon razen. Ook hoefde hij niet uit te breiden, geen personeel aan te trekken en geen balans op te maken in december. Damman had alle tijd en vond met zijn beeldjes een mooie dekking van de kosten voor sigaren.

Afvalhout
Damman was met zijn houtsnijwerk een uniek persoon. Uiterst secuur wist hij met mesjes bazuinengelen en Atlassen voor ouderwetse hang- en staartklokken te maken. Hij begon morgensvroeg in het schuurtje van de door zijn gezin bewoonde rijtjeswoning aan de Cortenaerstraat in Ommen. Daar werkte hij door tot 3 uur in de middag om vervolgens in de tuin te gaan werken of van een fijne sigaar te genieten.

Uit liefhebberij sneed Damman in de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw, met de hand verschillende voorwerpen uit hout.

Jan Damman met sigaar bezig met zijn geliefde hobby.

Elektricien
Johannes Marinus (Jan) Damman werd in 1898 geboren in Zwollekerspel als het vierde kind van in totaal negen kinderen. Zijn ouders waren de eigenaren van Hotel Café Het Wapen van Deventer in Olst. Hij trouwde met Theodora Jacoba Maria van Rossum op 6 mei 1925 in Ommen. Samen kregen zij veertien kinderen. In 1913 was hij leerling timmerman en maakte hij al zijn eerste houtsnijwerken. In het begin sneed hij allerlei figuren uit het zachte hout van de vroegere sigarenkistjes. Als jongen kon hij uren zoet zijn met een stuk hout en een mes om daar iets uit te snijden. Een groot deel van zijn leven heeft Jan gewerkt als elektricien. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog had hij zijn eigen zaak en was de enige elektricien in Ommen.

Tweede Wereldoorlog (40-45)
In 1943 werd Jan samen met vijf andere Ommenaren uit zijn bed gehaald door de Duitsers en als gijzelaar vastgehouden. Hij werd eerst naar concentratiekamp Erika in Ommen gebracht en later naar Kamp Vught. Hij heeft ook in Het Huis van Bewaring aan het Walburgplein in Arnhem gezeten. Op 22 mei 1943 kreeg hij een ‘Entlassungsschein’ van Kamp Vught. Hij was toen 45 jaar oud. Het kampleven was hard. Hij kwam haast onherkenbaar terug met ernstige rugklachten. Hij leek een oude man en had geen haar meer. Nadat hij uit het kamp kwam, dook hij onder bij een Nederlandse familie in Glanerbrug. Hij kreeg daar een baan als nachtwaker in een meubelfabriek. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog zat hij zelfs nog even ondergedoken bij zijn eigen gezin in Ommen. De familie Damman woonde toen in de oude pastorie van de gereformeerde kerk in Ommen, maar zij moesten deze delen met de bezetters. Een deel van de begane grond werd bewoond door ongeveer acht Duitsers. Het gezin mocht nog een gedeelte van de benedenverdieping gebruiken (de keuken en drie kamers beneden) evenals twee slaapkamers boven. Jan bleef in de slaapkamer van zijn vrouw op de begane grond en hij verstopte zich daar onder de vloerplanken wanneer er iemand op bezoek kwam.

De Brugstraat, Bruggestraat of Grotestraat is ongetwijfeld de oudste straat van Ommen. De straat liep vanaf de doorwaadbare plaats in de Vecht langs de kerk tot aan de Kruisstraat.

De kruising van de Hessel Mulertbrug in de zestiger jaren. De fietsers en de auto komen uit de Brugstraat. De vrachtwagen komt vanaf de Julianastraat en vervolgt de Vechtstraat richting Zwolle.

Aan de Brugstraat en rondom de kerk vestigden zich de eerste bewoners. Er kwamen langzamerhand neringdoenden en woonhuizen. Na de brand van 1692 was het verboden nieuwe panden met riet of andere brandbare materialen te bedekken. Eind 1800 werd de Brugstraat voor het eerst verhard met kleine veldkeitjes die afkomstig waren van de Lemelerberg. In 1907 is de Brugstraat vanaf de brug tot aan de Kruisstraat voor het eerst bestraat met een meter brede strook klinkertjes in het middengedeelte. Daarna volgden er nog diverse herbestratingen.

Bruggehuis
De eerste brug die de beide Vechtoevers in Ommen met elkaar verbond, droeg het jaartal 1492 en werd gelegd door een van de leden uit het geslacht, dat steeds nauw met het stadje verbonden is geweest: Hessel baron Mulert. Nadien werden er nog vier bruggen over de Vecht gebouwd: in 1689, in 1868, in 1937 en de huidige brug in 1970. De laatste twee bruggen kregen de naam Hessel Mulertbrug. Reeds voor de bouw van de eerste brug over de Vecht werd voor het passeren van de rivier op die plek tol geheven. In 1434 en later in 1447 pachtte de Stad Ommen dit recht van de Bisschop. In 1532 werd een zogeheten Bruggehuis gebouwd, dat in 1758 werd uitgebreid met een Bruggekamer. Lees verder De brug over de Vecht in Ommen (3) →

De eerste brug die de beide Vechtoevers in Ommen met elkaar verbond, droeg het jaartal 1492 en werd gelegd door een van de leden uit het geslacht, dat steeds nauw met het stadje verbonden is geweest: Hessel baron Mulert.

De Vechtbrug in 1936.
Zie voor meer afbeeldingen de albums “Vechtbrug – Voorbrug”, “Vechtbrug – Stad(huis)” en “Opening Pr. Julianastraat 1937”.

Nadien werden er nog vier bruggen over de Vecht gebouwd: in 1689, in 1868, in 1937 en de huidige brug in 1970. De laatste twee bruggen kregen de naam Hessel Mulertbrug.

Wat waren ze blij in Ommen toen in 1937 een einde kwam aan het gedaver van boerenwagens en auto’s over de oude ijzeren brug over de Vecht. De komst van een grote nieuwe betonnen brug met eveneens een nieuwe weg aan de oostkant van Ommen zorgde voor minder lawaai en een veel betere en snellere verbinding tussen de zuid- en noordkant van Ommen. Gadegeslagen door veel Ommenaren en muzikaal ondersteund door de muzikanten van Crescendo werd de brug en nieuwe weg officieel opengesteld op 29 september 1937.

Bruggetol
De rijke edelman Hessel Mulert, die tussen 1456 en 1466 schout van Hasselt was, kreeg de opbrengst van de tol van de eerste brug tot het moment dat deze door de stad met 200 Rijnsguldens zou worden afgekocht. In 1497 overleed Hessel Mulert. De stad kreeg daarna toestemming van de Bisschop van Utrecht om iedereen die de brug wilde passeren tol te laten betalen. De stad moest aan de Bisschop hiervoor elf heerenponden per jaar betalen. De betaling van de tol geschiedde meestal in natura. De zogeheten bruggerogge. De bruggemeester/tolgaarder zorgde voor het innen van de tol en moest tevens “de brugge met den bessem schone maken en klaar houden”. De inwoners van de stad waren vrijgesteld van de tolheffing. De boeren buiten Ommen moesten naar draagkracht betalen, afhankelijk van het aantal paarden dat men bezat. Een “volle boer” met meer dan twee paarden betaalde een schepel klare rogge. Een “halve boer” met één of twee paarden betaalde een halve schepel en keuterboeren zonder paard zeven stuivers. Voor de boeren vormde de vereiste levering van “klare rogge” geen enkel beletsel om het slechtste deel van hun oogst af te staan Lees verder Hessel Mulert naamgever brug over de Vecht in Ommen (2) →

Er zijn veel Vechtbruggen, maar er is één Hessel Mulertbrug. Die ligt in Ommen over de Vecht.

Oorkonde. 1937. “Ter gelegenheid van de opening der nieuwe Vechtbrug zijn twee monumentale bruglantaarns aangeboden door de Burgerij van Ommen aan het Gemeentebestuur. Ommen 29 sept. 1937 Het Comité“.
Klik op deze link voor meer foto’s van de brug over de Vecht

Hessel Mulert
De naamgever van de brug is Hessel Mulert, die in 1492 het initiatief nam om een brug te leggen om boeren, burgers en buitenlui een overtocht te bieden zonder natte voeten. Tot dan aan toe ontbrak een brug in Ommen en moest met ponten of schuiten de oversteek naar de overkant van de rivier gemaakt worden. De huidige brug over de Vecht dateert uit 1970. Toen ook zijn de wegen bij de brug verbreed en is de doorgaande weg over de Markt aangelegd. Daarvoor moesten enkele (winkel)panden verdwijnen, waaronder het vroegere Kantongerecht. Alle eerdere bruggen lagen aan de westkant van hotel De Zon, tussen Voorbrug en de Brugstraat. De laatste Hessel Mulertbrug werd in 1937 officieel geopend en is in 1970 afgebroken ter vervanging van de ijzeren ophaalbrug die tussen 1866 en 1936 dienst heeft gedaan als oeververbinding tussen de zuid- en noordkant van Ommen.