Rudolph Theodorus baron van Pallandt van Eerde (landgoed bij Ommen) werd in 1868 geboren. Dat was het jaar dat in Deventer de smid Burgers zijn eerste vélocipède bouwde en een jaar later de eerste Nederlandse rijwielfabriek begon.

De Zwolse vélocipèdeclub Celeritas in 1886. Van links naar rechts: Mr. J.W.N. van Royen, griffier bij het kantongerecht te Doesburg; W. Baron Bentinck, burgemeester van Olst; Mr. J van Riemsdijk, advocaat; Dr. W.A.C. van Laer, contr. geneesheer van de Rijksverzekeringsbank, Zwolle; Mr. A.H. Büchler, advocaat te Assen; Mr. J. De Raaydt, Den Haag; R.Th. Baron van Pallandt, lid eerste Kamer der S-G; mr. C.H. Thiebout, kassier en schoolopziener, Zwolle; Dr. W. Thiebout (trompetter), dokter te Maassluis; J.A. Wilkens, notaris te Haarlem; A. Schaepman, directeur levensverz. mij. Den Haag; Jhr. H.W.A. Sandberg tot Essenburg, burgemeester van Zevenhuizen; Mr. Dr. J.H. van Royen, H.M. gezant te Madrid; Mr. L.J. Rietman, gouverneur secr. van Suriname; H.J.H. Modderman, burgemeester van Naaldwijk.
Foto: ANWB / Theo de Kogel

Een aantal jaren eerder, in 1862, had de Fransman Michaux de eerste met trappers voortbewogen vélocipède gebouwd. Het wielrijden werd in de jaren daarna snel populair, vooral onder de jongeren uit de meer gegoede klasse. Ook Van Pallandt werd enthousiast voor deze nieuwe sport en werd lid van de op 11 maart 1882 in Zwolle opgerichte wielerclub ‘Celeritas’. Op de foto van deze club uit 1886 is te zien dat vooral jongeren uit de hogere sociale klasse lid waren van deze club. In 1888, toen hij ging studeren in Leiden, werd Van Pallandt ook lid van de Leidse studenten-wielerclub.

Van Pallandt werd een verdienstelijk wielrijder die aan veel landelijke wedstrijden meedeed en ook regelmatig in de prijzen viel. Hogenkamp schrijft over hem in het standaardwerk over het begin van de wielersport Een halve eeuw wielersport “Sterk amateur op den weg, die o.a. in 1886, 1887, 1888 het kampioenschap van Nederland op den weg behaalde op driewielertandem met C.H. Thiebout” Carel Hendrik Thiebout was een clubgenoot van hem uit Zwolle.

Wielerwedstrijden
Na de uitvinding van de vélocipède in 1862 werden al rond 1866 de eerste wielerwedstrijden in ons land gehouden. Deze werden vaak gehouden tijdens de kermis. De organisatoren waren volgens Hogenkamp’s Een halve eeuw wielersport (1916) vaak de kastelein van het plaatselijke café en enkele liefhebbers. Het ging in die tijd zeker niet alleen maar om de hardrijwedstrijd. Veel mensen hadden nog nooit een fiets gezien en vergaapten zich aan deze vreemde machines. In de jaren 70 van de 19e eeuw werden de eerste wielerclubs opgericht. Lees verder De wielercarrière van baron van Pallandt van Eerde →

Een “Societyhuwelijk” zo kan het huwelijk genoemd worden van bruid Irthe barones van Pallandt van Eerde en de bruidegom Charles Henri (Han) André de la Porte op zaterdag 30 augustus 1958 in Ommen.

Heel Ommen lijkt uitgelopen om een glimp van het ‘nieuwbakken’ echtpaar op te vangen, toen de stoet van het gemeentehuis via de Brugstraat naar de kerk liep.
Foto: OudOmmen
Zie voor meer foto’s het album “Huwelijk Irthe van Pallandt x Charles Henri André de la Porte”.

“Ik heb haar nog nooit zo mooi gezien”, vertrouwde de bruidegom zijn omstanders toe, terwijl hij, de bruidsruiker in de hand, in de ochtenddauw die over het landgoed Eerde lag gespreid, zijn bruid op het bordes zag staan wachten. Irthe, dochter van Philip Dirk baron van Pallandt van Eerde en Wilhelmine Marie Voorwijk. André de la Porte is lid van de directie van een handelsmaatschappij Merrem & De la Porte in de hoofdstad terwijl Irthe faam verwierf als ontwerpster van hoedjes voor de haute couture; zij werkte onder meer te Amsterdam, Londen, Parijs en Florence.

Ommen uitgelopen
Het was een huwelijksfeest zoals men zelden meer beleeft. Het leek erop of heel Ommen was uitgelopen om een glimp van het societygebeuren op te vangen. Dat kon ook want de stoet legde te voet de korte weg af van het gemeentehuis naar de kerk. De bruidsmeisjes zijn barones E.A.H. van Harinxma Thoe Slooten en mej. Ivonne Hustinx, de bruidsjonkers zijn graaf H. van Zuylen van Nijevelt en een broer van de bruid.

Trouwjurk zelf gemaakt
Op weg van het gemeentehuis aan de Markt naar de kerk op het Kerkplein waren er kreten van bewondering over vooral het fraaie toilet van de bruid. De creatie van Irthe was ook door haar zelf vervaardigd naar een ontwerp van haar vriend Lion Houtbraken. Een andere vriend vervulde een eveneens essentiële taak op deze dag. Dat was ds. W. Keith Chidester uit Stamford (V.S.), die het huwelijk in de Hervormde kerk mocht inzegenen. De bruidegom kent hem goed uit de zes jaren dat hij in Amerika economie studeerde. Lees verder Societyhuwelijk in 1958 – Han André de la Porte en Irthe barones van Pallandt →

De naam Mulert is historisch nauw verbonden met Ommen. In 1305 kwam ridder Hessel Mulert met een bende ruiters naar het Oversticht om namens de Bisschop van Utrecht in deze regio orde op zaken te stellen.

Mevr. Mulert van Pienbroek, zij woonde in de villa “Benvenuta” aan de Voorbrug” (nu parkeerplaats van Ekkelenkamp).
Fotograaf: Herman Wigbels

In het jaar (1492) dat Columbus Amerika ontdekte was het de met Jonkvrouw Niesse van Ruyterborg gehuwde nazaat die voor de eerste oeververbinding in Ommen zorgde. De nakomelingen van Hessel Mulert hebben op verschillende kastelen en havezaten in de omgeving gewoond, zoals de Cranenburg en de Leemcule bij Dalfsen. De familie Mulert evolueerde overigens in de loop van de tijd van roofridder tot notaris en kantonrechter. Het geslacht Mulert wordt nog steeds in herinnering gehouden met de naamgeving van de brug over de Vecht bij Ommen: Hessel Mulertbrug.

Twee takken
Het geslacht Mulert verdeelde zich in twee takken. Een tak trouwden met de Spaanse adel en de laatste afstammeling, waarmede deze tak uitstierf, was Don Mulardo, graaf van Auterippe. De andere tak bleef Overijssel bewonen en is door huwelijk aan nagenoeg alle riddergeslachten van Overijssel en Gelderland verbonden. Uit dezen tak zijn mannen voortgekomen, die op den loop van ’s lands zaken hun stempel hebben gedrukt zoals onder andere Gerard Mulert, vermaard door rechtsgeleerdheid en kunde van krijgs- en staatszaken. Hij was rentmeester van Salland, had zitting in de Geheimen Raad van Keizer Karel V en was stadhouder ad interim onder George Schenk van Toutenburg in Groningen. Sommige van de Mulerts waren Drost en Schout te Lingen (in Westfalen), dat toen een bezit was van de Nassau’s.

Leemcule
In 1640 kwam de Leemcule bij Dalfsen (toen nog een havezate) in het bezit van de familie Mulert. De laatste havezatebewoner was Joachim Ernst Baron Mulert tot de Leemcule, gehuwd met Anna Petronella Gravin van Nassau Woudenberg. De havezate werd in 1812 afgebroken om in 1823 op dezelfde plaats te worden vervangen door het huidige landhuis. Uit het huwelijk Mulert/Woudenberg zijn vier zonen geboren. Twee zonen bleven in Overijssel wonen. De oudste, Jacob Adriaan Mulert tot de Leemcule, was de vader van Frederik Willem Nicolaas Baron Mulert die in Ommen notaris zou worden. Lees verder Mulert historisch nauw verbonden met Ommen →

DALMSHOLTE – Nog enkele dagen dan is Dieks Horsman uit Dalmsholte 90 jaar. De krasse Horsman is erg actief.

De bijna 90-jarige Dieks Horsman schrijft zijn verhalen op de computer.
Foto: Harry Woertink

Met name zijn kennis over de geschiedenis van de buurtschappen is groot. Vanachter zijn laptop schrijft Horsman die geschiedenis op, waar met name de lezers van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke van kunnen profiteren. Heel wat verhalen zijn van zijn hand verschenen en gepubliceerd.

Niet stil zitten
Fredrikus (Dieks) Horsman (Dalmsholte 31 maart 1930) woont met zijn vrouw in zijn geboortehuis aan de Dalmsholterweg. Hij trouwde op 16 april 1964 met Diene Endeman (Dalfsen 26 september 1934). Het echtpaar kreeg zeven kinderen. “We genieten van de rust, al zitten we niet stil. We kunnen alles nog zonder hulp. Dankzij onze elektrische fietsen kunnen we nog altijd genieten van het moois dat Ommen te bieden heeft”, glundert Horsman. “Ons boerenbedrijf stopte in 1998. Ik was toen 68 jaar. Ik kwam Jan Brouwer tegen. Ik kende hem als directeur van de school in Dalmsholte , maar hij was ook voorzitter van de net opgerichte historische vereniging. “Dieks” zei hij. De historische vereniging is net iets voor jou. Steeds meer boerderijen worden woonboerderijen. Het is goed dat we de ontstaansgeschiedenis van de boerderijen in Ommen in kaart brengen. Ik heb me toen beschikbaar gesteld voor de werkgroep boerderijen en veldnamen. In de loop van de tijd hebben we zo’n 400 boerderijen bezocht. Per boerderij hebben we de geschiedenis geregistreerd”, aldus Horsman.

Kennis van de geschiedenis
Zijn kennis van de geschiedenis is ook bij anderen niet onopgemerkt gebleven. Dieks mocht regelmatig samen met zijn vrouw op pad voor een diapresentatie over historische boerderijen. In de loop van de jaren werden in de regio ruim 100 bijeenkomsten bezocht. Ook was Horsman regelmatig in het Streekmuseum om rondleidingen te geven. “Allemaal heel mooi om te doen, maar ben daar nu mee gestopt”, aldus Horsman. Lees verder Dieks Horsman bijna 90 jaar en nog steeds actief met lokale geschiedenis →

Albert Goutbeek (1869-1933) was van 1916 tot 1932 samen met zijn gezin pachter van de boerderij “Cappenberg” in Junne.

Albert Goutbeek uit Junne keert terug van de markt.
Foto: OudOmmen
Gerelateerde albums: “Nieuwe Hammerweg 1 – boerderij ‘Cappenberg’” en “Albert Goutbeek”.

Toen eigendom van de schatrijke Johan Heinrich Wilhelm Lüps, die op het huis “Biljoen” in Rheden resideerde. De van oorsprong Duitse Lüps kon zijn landgoed uitbreiden dankzij de aankoop van de heer W.G. Metelerkamp Cappenberg, een arts uit Edam. De boerderij was toen bekend onder de naam Erven Pouwels of Timermans. Met ingang van 22 februari 1916 wordt vervolgens de boerderij door Lüps verpacht aan Albert Goutbeek uit Oldebroek, die hier zijn geluk verder gaat beproeven.

Boerenwerk
Albert was van huis uit boerenarbeider en Nederlands Hervormd. Hij was gehuwd met een streng Gereformeerde boerendochter, Jantje Gerridina Zielhuis (1868-1936) . Daar de vijf oudste kinderen van Goutbeek de deur uit waren of werk hadden, kreeg zijn steeds bezorgde en hardwerkende vrouw de kans om ook wat aan het reilen en zeilen van de boerderij te doen. Albert zelf voelde niet veel voor het boerenwerk. Liever ging hij op pad. Mensen ontmoeten en streken en grappen uithalen. Maar soms was het vechten tegen de bierkaai met Albert. Hij was zorgeloos, vrolijk en gemakkelijk. Soms uit plagerij werkte alles tegen. In de hooitijd als er regen was wist Albert altijd op tijd het hooi binnen te halen met paard en wagen. Het paard liet zich echter niet zo gemakkelijk vangen door haar baas. Met moeite had zijn vrouw het toch geklaard, maar dan liet Albert het weer los in het land en dat terwijl elk uur belangrijk was om het hooi droog binnen te krijgen.

Roggebroden
De wekelijkse markt in Ommen werd te voet bezocht om roggebroden te halen en andere boodschappen. Met zijn platte pet op het hoofd en een kromme Duitse pijp in de mond was hij altijd in zijn sas. Hij bezocht in de loop der jaren heel wat boeldagen in de omgeving om toch iets te kunnen kopen voor weinig geld. Goutbeek had zo zijn eigenaardigheden. Zo kon hij op de markt zijn pijp stoppen en dan zijn lege luciferdoosje tevoorschijn halen en dan een vuurtje vragen van een ander. Dit stak hij dan per vergissing in zijn eigen zak, waar hij natuurlijk door de goede gever dan opmerkzaam werd gemaakt. Hij verontschuldigde zich en gaf bewust het lege doosje terug. “Dat heb ik weer mooi verdiend”, dacht hij dan. Lees verder Het zorgeloze leven van Albert Goutbeek in Junne →

OMMEN – Wie was Philip Dirk Baron van Pallandt (1889-1979). Waarom gaf hij zijn bezittingen weg. Wat betekende zijn inzet voor de natuur.

Eerste exemplaar van het boek voor Erin Oudshoorn (rechts) met links de auteur van het boek Joke Draaijer.
Foto: Harry Woertink
Zie voor meer foto’s het album “Boekpresentatie “Landgoed als Leerschool””.

Waarom zijn warme belangstelling voor de theosofische beweging en scouting. Wat was zijn drijfveer om zich in te zetten voor mensen die het minder goed hadden. Antwoorden op al dit soort vragen zijn te lezen in het nieuw verschenen boek van Joke Draaijer “Landgoed als leerschool”. Het boek is de eerste wetenschappelijke biografie over het leven van Philip Dirk baron van Pallandt. Het laat zien hoe hij de ingrijpende en dramatische ontwikkelingen die tijdens zijn leven plaatsvonden, verstond en verwerkte. De auteur van het boek promoveerde in Groningen als godsdienstwetenschapper op de biografie van de baron en heeft haar onderzoek samen weten te vatten in een bijna 400 bladzijde tellend boek. In een mooie biografie, gebaseerd op diepgaand bronnenonderzoek en egodocumenten, is Draaijer op zoek gegaan naar de wortels van het idealisme van Van Pallandt. De presentatie van het boek vond zaterdag plaats in kasteel Eerde in aanwezigheid van familie van Van Pallandt. Het eerste exemplaar van het boek werd aangeboden aan de dochter van de baron, mevrouw Erin Oudshoorn-barones van Pallandt.

Duinrell
Philip Dirk Baron van Pallandt groeide op in Den Haag, op het familielandgoed Duinrell. Als jonge man genoot hij alle voorrechten van stand. Na het stoppen van het huisonderwijs wist hij niet goed welke kant hij uit moest. Tot dat hij onverwacht in 1913 het landgoed Eerde onder Ommen hem persoonlijk wordt nagelaten door een achterneef van zijn vader. Zijn vader ontraadde hem deze erfenis te aanvaarden, omdat hij niet het kapitaal had om het bezit te onderhouden, maar dit advies sloeg hij in de wind. Zoals hij later ook het advies in de wind sloeg om zijn bezittingen niet van de hand te doen. De adel ziet het tenslotte als haar opdracht om familiebezit zo lang en zo goed mogelijk in stand te houden. Toen hij naar Eerde verhuisde kreeg zijn belangstelling voor de natuur een nieuwe dimensie.

Krishnamurti
Ook op spiritueel vlak ontwikkelde hij zich. Hij kwam in contact met Krishnamurti, een Indiase ‘wereldleraar’ en haalde hem met zijn beweging naar Eerde’. Van Pallandt kwam in aanraking met Krishnamurti via Koos van der Leeuw, bestuurslid van de Nederlandse afdeling van de Theosofische Beweging, die hij via zijn scoutingnetwerk had leren kennen. Krishnamurti ontwikkelde zich tot een van de gidsfiguren in het leven van Van Pallandt. Lees verder Op zoek naar de wortels van het idealisme van Philip Dirk Baron van Pallandt van Eerde →