Landschap Overijssel is (voorlopig) klaar met het grootschalige natuurherstel op de Lemelerberg.

1909. De grote steen op de Lemelerberg in een heidelandschap.
Zie voor meer afbeeldingen het fotoalbum Lemelerberg

Resultaat is dat er op de berg weer vergezichten en doorkijkjes zijn ontstaan. De natuur herstelt zich, jonge heide ontkiemt en bloeit alweer. Park 1813 kon worden door ontwikkeld en een prehistorie dorpcomplex is bewaard.

Biodiversiteit

Het terugbrengen van de biodiversiteit op de Lemelerberg zorgde voor de nodige commotie. Een bos dat in 60 jaar is gegroeid verdween in korte tijd. Echter, zou dat niet gebeurd zijn dan was het oorspronkelijk heidelandschap als natuurtype verloren gegaan en ook alle flora en fauna die dat heidelandschap nodig hebben, zo wordt gesteld.

Celtic Fields

Landschap Overijssel zet zich in voor bescherming en behoud van natuur én erfgoed. Bij de Lemelerberg is voorts sprake van behoud van cultuurhistorie. Aan de westkant van de Lemelerberg ligt een dorpscomplex uit de prehistorische IJzertijd. Deze is ontdekt aan de hand van een hoogtekaart. De hoogtekaart bestaat pas sinds 2005 bestaat en in de jaren daarna is dit prehistorie dorpscomplex voor het eerst door een amateurhistoricus ontdekt.

Op de hoogtekaart was het te herkennen aan de rastervormige raatakkers. In de volksmond worden deze ook wel Celtic Fields genoemd. In de natuurgebieden van Landschap Overijssel liggen vier van de vijf grote overgebleven raatakkercomplexen in Overijssel. De raatakkers worden niet blootgelegd en zichtbaar gemaakt voor het publiek. De verwachting is dat er de komende decennia technieken beschikbaar komen waarmee nog beter in de grond gekeken kan worden. Tot die tijd ligt het dorpscomplex daar veilig onder de grond.

Park 1813

Park 1813 onderging een metamorfose en is door ontwikkeld als Nationaal Vrijheidspark. Er is gewerkt met oude kaarten van landschapsarchitect Pieter Wattez uit 1913. Er is recht gedaan aan het ontwerp en twee heidecorridors zijn aangelegd die belangrijk zijn voor Natura2000. Het is zelfs gelukt om een aantal elementen in Park 1813 aan te brengen die op de eerste schetsen van Wattez stonden, maar nooit gerealiseerd zijn. Zoals het uitzichtpunt dat de naam Pieter Wattezhoogte krijgt.

Wattez

Een verdiend eerbetoon aan Pieter Wattez (1871-1953), want hij tekende niet alleen voor het ontwerp van Park 1813 maar ook voor het ontwerp van de zuidkant van de Lemelerberg en vele parken die rondom Enschede zijn aangelegd voor textielbaronnen. Zeven parken die Wattez heeft ontworpen, zijn nu in bezit van Landschap Overijssel.

Park 1813 is ”casco” opgeleverd, de contouren staan, maar de natuur moet nog haar werk doen met hier en daar een handje hulp. Zo zijn de typerende ronde bosranden nog niet zoals Wattez ze bedoeld heeft. Wel zijn de rondingen aangebracht door de bomen aan de randen van het bos weg te halen. Maar de bomen die daarachter staan, zijn in het midden van het bos gegroeid en hebben weinig takken aan de onderkant. Terwijl het de bedoeling is dat de bosrand een volle zoom van bomen heeft, met verschillende kleuren.

Diepe Koele

Ook is de Diepe Koele onderhanden genomen. De plek waar de boeren van Lemele tot aan de jaren ’50 zand hebben afgegraven. Deze zat vol met bos. Daardoor was de oude zandafgraving niet meer te zien. Bovendien vinden de ecologen de zandafgraving interessant omdat je er steile zandwanden hebt. Deze vormen een prachtig en redelijk uniek leefgebied voor bijvoorbeeld graafbijen en oeverzwaluwen. Nadat het bos is verwijderd, was heel goed in de zandwanden de geologische ontstaansgeschiedenis van de bodem te zien. Hoe precies de Lemelerberg is opgestuwd door landijs en de grondlagen als dakpannen over elkaar zijn geschoven. Met een laag wit en armer zand van de oostelijke rivieren en een laag bruin rivierzand van de zuidelijke rivieren. Te zijner tijd komt hier een uitkijkpunt met informatie over de ontstaansgeschiedenis. Zo wordt ook hier het verhaal van de Lemelerberg behouden.

Deel 1 (22 juni 2018) van deze serie is hier te lezen: Lemelerberg wordt weer zichtbaar (1)

Deel 2 (16 november 2020) van deze serie is hier te lezen: Lemelerberg wordt weer zichtbaar (2)

De uitgebreide OudOmmen.nl fotocollectie over de Lemelerberg is te vinden op: Lemelerberg

Tekst: Harry Woertink – Foto’s: collectie OudOmmen.nl, 17 mei 2023