Stadsrechten Ommen 1248-2023 (12, slot)

Een stad met stadsrechten kan niet zonder een stadswapen en vlag.

Het stadswapen van de gemeente Ommen toont de heilige Brigida, patrones van Ierland.

Ommen heeft ze dan ook allebei: wapen en vlag. Het stadswapen toont de heilige Brigida, patrones van Ierland. De officiële gemeentevlag bestaat uit een wit en geel vlak welke gescheiden worden door een schuine blauwe balk en is sinds 1956 in gebruik.

Heilige Brigida van Kildare

De beeltenis van het gemeentewapen is een vrouwelijke heilige – de heilige Brigida van Kildare, patrones van Ierland – houdende in de rechterhand een palmtak, alles van zilver, vergezeld rechts van een omgewende leeuw en links van een adelaar waarboven een achtpuntige ster, alles van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen. De achtergrond op het schild is blauw van kleur, de heilige Brigida van Kildare is afgebeeld in het zilver en de leeuw, kijkend naar de heilige, de adelaar en de ster zijn van goud.

Bisschoppelijk stadszegel

Ommen heeft in de loop van de tijd meerdere ontwerpen gekend van het stadswapen. Het eerste was vrijwel identiek aan het oudste stadszegel van de Stad Ommen. De voorstelling een heilige figuur (vrouw met palmtak), klaarblijkelijk voorstellende de Patrones van de kerk in Ommen, en daarnaast enerzijds een omgewende leeuw, anderzijds een arend, waarboven een achtpuntige ster.

In het tweede geval gaat het om zegel, hangende aan een oorkonde van 1518. Hier houdt de stedemaagd ter weerszijden een klein wapenschildje vast, waarvan het rechter een leeuw en het linker een adelaar vertoont. In de rechterhand houdt ze nog een palmtak vast en is, in tegenstelling met het wapen van 1336 gekleed in een wijd geplooid gewaad.

Het dan volgende wapen van Stad Ommen werd op 24 november 1819 per besluit door de Hoge Raad van Adel bevestigd. Hierop ook staat de heilige stedemaagd Brigida. Echter in dit wapen staat ze op een schild met aan weerszijden een kleiner schild met daarop de leeuw en de adelaar. Daarnaast ontbreekt de ster en houdt de heilige geen palmtak vast en is haar kleding eenvoudiger. Een zijde van haar kleed is enigszins omhooggetrokken, zodat een gedeelte van haar been zichtbaar is.

Wapen Ambt Ommen

In tegenstelling tot Stad Ommen voerde Ambt Ommen tot het eind van de vorige eeuw geen eigen wapen. Aanleiding voor het aanvragen van een wapen voor Ambt-Ommen was, net als bij diverse andere gemeenten, de bouw van een nieuwe vergaderzaal voor de Staten van Overijssel. In de ramen van deze zaal zouden de wapens van de diverse gemeenten opgenomen moeten worden. Het wapen is afgeleid van het wapen van de Stad Ommen en bestond uit een omgewende leeuw van goud en een adelaar van goud met het veld omgeven door een blokkenzoom van goud. Het wapen van Ambt Ommen werd op 27 december 1898 per Koninklijk Besluit door de Hoge Raad van Adel toegekend.

Stedemaagd verdwijnt

Na de samenvoeging van Stad en Ambt Ommen in 1923 moest er een nieuw wapen komen. Burgemeester C. E. W. Nering Bögel richtte zich tot de Hoge Raad van Adel met het verzoek het wapen dermate te mogen veranderen, dat het meer aan de eisen des tijds zou beantwoorden. Maar de Hoge Raad van de Adel keurde het overgelegde wapen af. De afbeelding van de Heilige Brigida werd in strijd geacht met haar heiligheid omdat zij een ontbloot been vertoonde.

De twee schilden werden tot een gedeeld schild samengebracht. De linkerzijde stelt de Nederlandse leeuw voor en de rechterzijde de adelaar van Deventer. Zo verdween de maagd als wapendraagster.

Echter, deze wijzigingen was niet naar de zin van de Ommenaren zelf. Zij hielden vast aan hun oude stadswapen. Ook op de toen veelvoudige door winkeliers uitgegeven souvenirs bleef de Brigida staan, ondanks dat dit niet meer het officiële wapen was. Dit bleef zo tot in de vijftiger jaren.

Stedemaagd keert weer terug

Dankzij de voortvarendheid van burgemeester mr C. P. van Reeuwijk lukte het om de Ommer stedemaagd weer terug te krijgen in het stadswapen. Het toen in 1955 goedgekeurde wapen wijkt enigszins af van het oude. Zo reikt onder meer het kleed van de stedemaagd Brigida nu tot aan de grond.

De heilige Brigida is ook de patrones van de RK parochie te Ommen, al luidt haar naam daar Brigitta. Bij de heroprichting van deze parochie in 1861 is waarschijnlijk de naam verkeerd overgenomen. In ieder geval wordt hier Brigida bedoeld, want de Ieren hebben veel bijgedragen tot de kerstening van Twente en Salland. Het arbeidsveld van Brigida, was Ommen. Zij besteedde grote aandacht aan de veestapel. Vandaar dan ook, dat vele katholieke boeren, wanneer zij ziek vee hadden, zich tot de Heilige Brigida om bijstand wendden.

Tot zover deel 12 , tevens slot van deze vervolgserie.

Tekst: Harry Woertink – Foto’s: collectie OudOmmen.nl

Onder de vlag van de gemeente Ommen