Hoe werd er door de kranten over Ommen geschreven toen in 1948 het 700 jaar bestaan van de stad werd gevierd. Dit is deel 1 van een serie.

1948. Ommen 700 jaar stad. Historische optocht. Bats Gerrits op een vélocipède.

Hoewel het Overijsselse stadje Ommen, dat begin dezer maand zijn zevende eeuwfeest vierde, in ’t geheel geen bijzondere betekenis heeft, zal menigeen zich op het horen van die plaatsnaam iets herinneren met betrekking tot Ommen. Sinds het moment waarop bisschop Otto van Utrecht aan Ommen stadsrechten verleende, is er heel wat gebeurd in en vooral ook rondom deze plaats.

Ommen als vakantieplek

Talrijke jongeren zullen met tederheid terugdenken aan Ommen als de plek, waar zij vele gelukkige uren van hun vakantie hebben doorgebracht. Hier immers kamperen er jaarlijks duizenden! Hier is het ook, dat de vrijzinnig-christelijke jeugd haar massale pinksterconferenties pleegt te houden, welke voor de deelnemers onvergetelijk zijn.

Maar de plaatsnaam Ommen, die een zo lieflijk in de oren klinkt, herinnert de ander juist aan het oord der verschrikkingen, dat Ommen in oorlogstijd voor verscheidene Nederlanders was: de plaats van het vreselijke concentratiekamp. Bij ouderen kan de naam Ommen heel andere gedachten geven: in onze parlementaire geschiedenis kreeg het stadje enig gerucht, toen dr. A. Kuyper in het jaar 1908 door het district Ommen weer in de Tweede Kamer werd gebracht. Weer anderen weten zich te herinneren, dat nabij het stadje aan de Vecht voor de oorlog de zogenaamde sterkampen van Krishnamurti werden gehouden. En tenslotte kan men bij het noemen van de plaatsnaam Ommen aan de Ommerschans denken.

Klein en kerks

Maar wanneer u heden te Ommen uit het Marienbergse treintje stapt en de lommerrijke laan naar het stadje doorwandelt, ziet u van alle genoemde zaken niets. Dan dient Ommen zich nog niet aan als ideaal kampeer Oord, evenmin als de gemeente van het concentratiekamp, ook niet als centrum van politieke activiteit en helemaal niet als plaats van samenkomst voor een theosofische secte. En wat de Ommersehans betreft: daarvan merkt u niets want deze ligt anderhalf uur gaans ten Noorden van de stad, namelijk bij Balkbrug aan het kanaal de Dedemsvaart.

Neen, het Ommen, dat u vanuit de stationslaan aanschouwt, „doet zich heerlijk open” als een oud stadje. De aanwezigheid van de Overijsselse Vecht versterkt het stedelijk karakter. Pas over dit water begint het centrum; u komt na de brug al direct voor het stadhuis te staan, een deftig bouwwerk in de hoofdstraat, waaromheen die prettige sfeer vaneen oud stedeke hangt. lets verderop ziet u dan de hervormde kerk, een bepleisterde gevel, waarvan de toren dit gemeen heeft met veel schilderijen, dat je hem beter van verre dan dichtbij kunt zien. Aan zijn voet valt de houtsch namaak zo op. Nu ja, dan bent u aan het eind van uw Ommen’s latijn en verlaat u het stadje weer zowat. Aldus verging het mij tenminste.

Ik wandelde terug en bekeek nogmaals de hervormde kerk. Een actieve stedeling wist mij van het bedehuis zelf weinig te vertellen; wel verzekerde hij mij, dat de Ommer predikant een trouw Kohlbruggiaan is, ongetwijfeld een nuttige zaak. Dr. H. F. Kohlbrugge, bekend uit de periode van voor de afscheiding van 1834, verdient wel navolging. Overigens bestaat in Ommen alle gelegenheid, om zijn geloof te belijden. Ik zag een nieuwe gereformeerde kerk uit de serie waarvan men er dertien in een dozijn heeft, een fijnzinnig rooms kerkje, gewijd aan de heilige Brigitta en een synagoge met pseudo-oudhollandse gevel, nu natuurlijk niet meer als bedehuis in gebruik, want de weggevoerde Ommer joden hebben geen van allen de Duitse terreur overleefd.

Rustig leeft Ommen verder

Hiermede hebt u het stadje Ommen dan gehad. Wat landbouw, wat veeteelt, wat nijverheid. Er omheen in het oude Ambt-Ommen, liggen een paar dorpen die op het stadje georiënteerd zijn. In dat ambt was eertijds de veenderij van gewicht.

Rustig leeft Ommen verder. Een week lang heeft men er feest gevierd, bij welke gelegenheid gebleken is, dat het plaatsje zich prachtig leent voor ruiterconcoursen. De rijvereniging „De Heideruiters” nam het initiatief tot het beleggen van een landelijk concours, waaraan ruiters uit alle streken hebben deelgenomen. Ik hoorde veel lof over deze gebeurtenis, die ook uniek was, doordat allerlei ruiterorganisatie bijeenkwamen, welke tevoren nergens samenwerkten.

Nog 700 jaar

Het rustige Ommen haalt met gemak ’n tweede periode van zevenhonderd jaar, wanneer het voortleeft op de manier van vandaag. Toch is het hier heus niet altijd rustig geweest. Dat houdt verband met de Ommerschans, een vesting, die in het begin van de zeventiende eeuw halverwege Ommen en Avereest werd aangelegd. Die schans moest de mensen in deze streek beveiligen maar voor zover het Ommen aangaat heeft men er weinig genoegen van beleefd. De bezettende macht werd grotendeels te Ommen ingekwartierd. Toen ’s landsregering na een eeuw de schans ophief, kon Ommen het terrein wat eigendom van de stad was, niet eens inpalmen. Maarde Ommenaren „namen” dit niet en gingen onder aanvoering van de burgemeester naar de schans om deze te bezetten.

Ommerschans

In de patriottentijd hebben er schermutselingen plaats gevonden en in 1819 kreeg de schans een nieuwe bestemming. De maatschappij van weldadigheid vestigde er ’n bedelaarskolonie. Jacob van Lennep gééft in het dagboek van zijn voetreis in 1823 een vrij uitvoerige beschrijving van het leven in de kolonie. Van schansen en kampen (van verschillende aard) weet Ommen dus wel mee te praten. Moge het stadje ook in de komende eeuwen nog heel wat mensen naar zich toetrekken. Echter uitsluitend om er in vrijheid van de heerlijke natuur rondom de plaats te kunnen genieten!

In deel 2 meer over Ommen 1948 en 700 jaar feest.

Tekst: Harry Woertink – Foto: collectie OudOmmen.nl

Advertentie 1948: