Tot 1975 had Ommen nog een touwslagerij. De lijnbaan is nog steeds in tact en bevindt zich tussen de oude Van Raalteschool en de oude begraafplaats aan de Dr.A.C.van Raaltestraat. Maar het eeuwenoude ambacht van touwslager is verdwenen.

Aan het einde van de lijnbaan staat nog steeds het gebouwtje het zogenaamde ‘Spiethuussie’ waarin de spinmachine stond en het vlas was opgeslagen. Vlas werd spiet genoemd.

De lijnbaan van de touwslagerij in Ommen is er nog steeds

Het beroep van touwslager is vandaag de dag alleen nog te zien op markten met oude- en historische ambachten. De laatste zelfstandig touwslager in Ommen was Berend van der Vegte. Hij hield er mee op in 1975 nadat al enige geslachten in de familie Van der Vegte een touwslagerij in Ommen hadden. Berend nam de touwslagerij over van zijn oom Hermannus Johannes van der Vegte, die behoorde tot de derde generatie touwslagers Van der Vegt die zich begin 1800 vanuit Zwolle in Ommen vestigden.

Lijnbaan

De touwslager deed zijn werk in de openlucht op een touwslagerij of lijnbaan, een lange strook grond waarboven enkele garenstrengen werden uitgehangen. Aan een van de uiteindes van de lijnbaan werden de garens aan een wiel bevestigd. Het wiel werd vervolgens rondgedraaid zodat door torsie een touw ontstond. Met enkele van zulke touwen kon vervolgens het proces worden herhaald, zodat het mogelijk was om verschillende touwdiktes te produceren.

Als touwslager Van der Vegte van alle soorten touw voldoende voorraad had, ging hij met de kruiwagen de boer op om de touwen uit te venten. De touwen werden voornamelijk gebruikt in de landbouw. De boer had voor allerlei doeleinden touw nodig, waarbij vooral veel koetouwen werden gebruikt maar ook leidsels voor het paardentuig.

Einde touwslagerij

In Ommen en Hardenberg werden door Van der Vegte de weekmarkten bezocht en had een bloeiende handel. Door de mechanisatie in de landbouw nam het touwverbruik af en kwam een einde aan het touw draaien in de touwslagerij.

Touwslagerijen kwam men ook veel tegen in havensteden, waar het touw gebruikt werd voor de tuigage van zeilschepen. Veel van deze steden hebben nog steeds straten waarvan de naam aan deze voormalige functie herinnert, bijvoorbeeld de Lijnbaan in Rotterdam, de Lijnbaansgracht in Amsterdam en de Reeperbahn in Hamburg.

Tekst en foto’s: Harry Woertink

De lijnbaan zoals het er nu bij ligt met op de achtergrond het Spithuussie

De laatste touwslager van Ommen Berend van der Vegte

De garens werden met het wiel tot touw ‘geslagen’

Naschrift Webredactie OudOmmen.nl, zie ook:

• Nieuwsartikel uit 1953 “In Ommen is nog een touwslagerij“