In 1233 werd op de plek van het huidige Zwartewatersklooster, tussen Hasselt en Zwartsluis, een klooster gesticht: het Mariaklooster.

Een ridder in harnas te bewonderen in een expositie rondom de Slag bij Ane in het Streekmuseum in Gramsbergen.

Het klooster werd gebouwd in de buurt van de locatie waar in 1227 gesneuvelde edelen, ridders en schildknapen van de slag bij Ane waren begraven. De Slag bij Ane was op 28 juli 1227. Het leger van bisschop Otto II van der Lippe werd in het moeras gelokt en vervolgens afgeslacht. De slag werd geleid door Roelof van Coevorden. Bij de Drenten, maar ook grote delen van Noordoost Nederland, ging het om het winnen van hun vrijheid en hun zelfstandigheid. De slag bij Ane in 1227 was voor die tijd een betekenisvolle en beruchte veldslag tussen de bisschop van Utrecht, Otto II en zijn leger. De bisschop was zoals in die tijd gebruikelijk ook wereldlijk heerser over Overijssel, Drenthe en Groningen.

Niets meer over

Helaas heeft het Zwartewatersklooster de tand des tijds niet overleefd: van het gebouw is niets meer over. Gelukkig zijn er nog wel veel schriftelijke bronnen die ons van alles leren over het klooster. Binnenkort publiceert de Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster een digitaal boek waarin de documenten en transcripties zijn verzameld van het klooster. Op basis hiervan willen zij de geschiedenis weer tot leven wekken.

Invloedsfeer reikt verder dan klooster

Uit de documenten blijkt dat de kloosterlingen veel contacten hadden in Overijssel. De bronnen laten zien dat de invloedssfeer van het klooster verder reikte dan het huidige Zwartewatersklooster en dat er contact was op elk terrein in de samenleving.

Er zijn plannen in de maak het middeleeuwse netwerk van het klooster zichtbaar te maken. Hoe is nog niet bepaald. Gedacht wordt aan vermelding in (wandel- en fiets)routes, informatiepanelen of QR codes, een brochure of informatie op een website. Een modern netwerk rondom het klooster is bezig om een gezamenlijk plan te ontwikkelen. Dat netwerk bestaat uit alle personen en organisaties die op enigerwijze representatief zijn voor het middeleeuwse netwerk: de huidige bewoners van de erven waarmee het klooster contacten had, vertegenwoordigers van de zeven parochies/kerken die destijds onder bestuur van het klooster stonden, en erfgoedinstellingen, zoals historische verenigingen, boerderijstichtingen, musea.

Informatiemiddag

Op 20 januari 2023 houdt de Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster een informatie- en inspiratiemiddag in de Veldschuur in Rouveen. Daar ook wordt het bovengenoemde boek met het bronmateriaal gepresenteerd. Daarnaast wordt van gedachten gewisseld over de wijze waarop het klooster in de provincie zichtbaar gemaakt kan worden.

Tekst en foto: Harry Woertink