Jan Krake uit Ommen, beter bekend als “De Krake” werd geboren op 18 november 1860 in Dalfsen.

1903. Toen de laatste reis ten einde was werd de diligence met Jan Krake op de bok gefotografeerd. Aan de overzijde van de Vecht het gemeentehuis met klein koepeltorentje en rechts een deel van hotel De Zon.
Foto: OudOmmen
Zie ook het album “Postkoets – diligence”

Als zoon van Willem Krake en Hendrika Schuurman overleed hij op 20 mei 1956 en was toen 95 jaar. Als krasse oude baas, had hij aan de Bouwstraat 13, pal tegenover de Gereformeerde kerk, een schoenmakerij. Krake genoot grote bekendheid als koetsier van de diligence Ommen—Zwolle. Deze dienst werd geëxploiteerd door de firma Spijkerbos, voormalig eigenaar van Hotel „De Zon”. Deze firma verzorgde ook verhuizingen door het gehele land, waarbij de Krake eveneens als koetsier fungeerde. Over zijn reizen, die zich vaak tot Holland uitstrekten, kon hij urenlang in sappig Ommer dialect vertellen, waarvoor hij altijd een aandachtig gehoor vond. In 1903 was het afgelopen met de diligence, toen werd de „NOLS” in gebruik genomen, de Noordooster Locaal Spoorweg. Krake bleef daarna nog werkzaam als stalknecht, speciaal op marktdagen en verhuurde hij zich ook nog als maaier. De Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant zocht op 18 november 1950 Krake op, de dag dat hij zijn 90ste verjaardag vierde en deed alsvolgt verslag:

“Iedereen kent hem toch?”
“Jan Krake? Ja, natuurlijk weet ik die te wonen, iedereen kent hem toch?” De Ommenaar, wie ik de weg had gevraagd begon bereidwillig uit te leggen. Deze straat uit, voorbij de kerk en dan rechtsaf. Bij het pleintje linksaf en dan tegenover de Gereformeerde kerk, daar is het.” Het was alles bij elkaar drie minuten lopen en toen stond ik dan ook voor het aangeduide schoenwinkeltje aan de Bouwstraat. Op het venster boven de deur waren de sierlijke, ouderwetse letters nog vaag leesbaar: de man, die de laatste diligence van Ommen naar Zwolle vice versa heeft gereden. Het 18 november 1950, de dag dat Jan Krake negentig jaar geworden is.

Mooie kamer
Het is een klein vierkant kamertje met drie deuren. Eén leidt naar de gang, één naar de “mooie kamer” en de laatste geeft toegang tot het keukentje. Het venster ziet uit op een winters aandoende tuin. Tegen dat raam en naast de kachel, waarop de witte, geëmailleerde koffiekan staat te pruttelen, zit Jan Krake en naast hem zijn zuster. Johanna Gort-Krake is ook al 85 en eigenlijk is er vandaag dubbel feest, want ze is dan vijftig jaar getrouwd. Ja, de familie Krake weet wat ouderdom betekent. De twee broers en twee zusters, die er nog zijn van het gezin Krake tellen samen 335 jaar Het tweetal is niet verwonderd als ik onaangediend de kamer binnenstap. Op die leeftijd ben je-niet meer zo vlug verbaasd; de jongeren hebben dat eerder. Jan Krake heeft het ook gehad, die dag toen hij op de hoge dijk in Olst reed met zijn wagen. Er kwam een geweldige rookwolk aandrijven, laag over de grond en met een flinke vaart. Opeens stoof de vuile mist voorbij: Krake had de eerste auto van zijn leven gezien of tenminste een schim ervan. Toen is ook hij even verbluft geweest. De eerste trein, die van Zwolle naar Ommen sputterde, heeft hij ook zien lopen, maar toen vervulde niet alleen verbazing zijn gemoed. Hij zag het dreunende gevaarte met gemengde gevoelens over de ijzeren staven rollen, want voor hem betekende deze gebeurtenis het einde van de diligenceverbinding tussen de twee steden.

Vitaal
Zelden zag ik zo’n vitale negentigjarige als Jan Krake. De geijkte uitdrukking “hij leest nog zonder bril” kan ik weliswaar niet gebruiken, maar daar houdt het dan ook mee op. Want ik geef u te doen met negentig jaar nog de krant van a tot z te lezen (zij het dan met bril), nog haarfijn weten te vertellen wat er dertig, veertig, vijftig jaar geleden gebeurd is, nog bijna elke dag een eindje in de buitenlucht te gaan lopen. Op de dinsdagen vanzelfsprekend naar de wekelijkse markt. En niet te vergeten natuurlijk de vaste gang iedere week naar de Hervormde kerk.

Mooie tijd
“Als ik u zou vertellen wat ik in mijn leven allemaal heb meegemaakt ben ik een dag en een nacht bezig”, waarschuwde Krake me. Weshalve ik me haastte mee te delen, dat ik vooral belang stelde in zijn avonturen met de diligence. Krake heeft dat een mooie tijd gevonden, maar avonturen werkelijk avonturen, néé, die had hij nu niet bepaald beleefd. Het was altijd goed gegaan op die lange weg naar Zwolle en terug; een wiel was er nooit afgelopen en de paarden waren nooit bezweken.

In drie uur naar Zwolle
Het was overigens een flinke ruk. Om zes uur vertrek uit Ommen, om negen uur aankomst te Zwolle. Daar ging het naar de Korte Smeden, waar het eindpunt was. Maar Krake voerde echter niet alleen pakjes met zich mee, het waren vooral ook personen, die de diligence bevolkten. Vrijdags was het bijzonder druk want dan was het is het trouwens nog markt in de Overijsselse hoofdstad en was de wagen al vlug gevuld. De hoge vierkante bak waar je door de vierkante ruitjes naar buiten kon turen hobbelde meer dan drie uren voordat de Zwolse Peperbus inzicht kwam. Slechts een paar jaar heeft Krake de diligence bestuurd, toen kwam de trein en dat betekende het einde voor de paardendienst. “’t Was op een woensdag, dat de spoorlijn geopend werd”, vertelt Krake me. „Op een woensdag. Tot zaterdag hebben we nog gereden toen was het afgelopen”. En hij vertelt verder, over de goede oude tijd. Er komen veel namen in het gesprek voor, Krake kan klaarblijkelijk goed namen onthouden. De mensen, die de revue passeren, zijn inwoners van Ommen en Zwolle en van alle dorpen die ertussen liggen. Mij zeggen die namen niets meer, maar Krake kan de dragers nog goed beschrijven. Hij weet met wie ze getrouwd waren, wie hun kinderen zijn, wat die doen, waar ze wonen, wanneer ze gestorven zijn.

Diligence verkocht
Toen de laatste reis in 1903 ten einde was werd de diligence met Jan Krake op de bok gefotografeerd, een hele gebeurtenis in die tijd. In de diligence was plek voor 10 personen en 400 kg bagage. “En de diligence, wat is daarmee gebeurd?” De wagen blijkt verkocht te zijn. Aan iemand in Staphorst, die hem ombouwde tot vrachtwagen. Roemloos einde van een vervoermiddel, dat eeuwenlang de verbindingen tussen steden en landen in stand heeft gehouden. Auto’s kwamen, moderne schepen, vliegtuigen wat is de volgende stap? Krake is de paarden trouw gebleven. Heel zijn leven bijna heeft hij bij Jansen, die een hotel en een stalhouderij had, gediend. Toen de diligence weg was, ging hij op de bok van de vrachtwagen zitten. Soms dag en nacht, want een reisje als bijvoorbeeld naar Wildervank was geen kleinigheid. Hij deed er een dikke zes uur over. in die tijd zat hij ook voor het eerst op de fiets. Hij reed er tien meter op, voordat hij viel….

Bron: Harry Woertink – 16 maart 2022