Het Adema orgel in de rooms-katholieke kerk “Sint Brigitta” in Ommen is dit jaar qua klank en uiterlijk grondig gerestaureerd.

Het gerestaureerde orgel in de R.K. kerk in Ommen.
Foto: Harry Woertink

Het gaat om een uit 1878 daterende instrument dat eigenhandig gerestaureerd en uitgebreid is met een paar registers door Klaas Herman Hagels en zijn zoon Arjen van Hagels en Zonen Muziek uit Dedemsvaart. Ze deden dat samen met vrijwilligers van de kerk Ton Hoogenboom en Henk Geerts. Ton zorgde voor de timmeren van de orgelkas en Henk voor het mooie schilderwerk. De bruin-rode kleur van de orgelkas is vervangen door fris wit en geel, de pauselijke kleuren.

Engeltjes met een bazuin
Hagels en Zonen maakte een nieuwe speeltafel en restaureerde de pedaal- en de orgelbank. Het binnenwerk werd zorgvuldig gereinigd. Alle pijpen zijn losgehaald, schoongemaakt en gerestaureerd. De frontpijpen die het aanzien vormen van het instrument zijn gepolijst en van bladgoud voorzien. Boven op het orgel stond een harp als versiering, maar die is vervangen door een engel met een viool. Aan weerszijden staan nu engeltjes met een bazuin.

Vondst inscriptie
Bij de restauratie kwamen geen grote gebreken aan het licht, maar wel een historische verrassing. Op de achterzijde van de grootste frontpijp vond Hagels een inscriptie met deze tekst: ‘Deze eerste pijp is gezet door de Zeer Eerw. Heer A.J. Teubner R-C-P en pastoor – Stichter van het orgel Ommen 11 Augustus 1878’. De afkorting R-C-P staat hier voor ‘rooms catholiek priester’. A.J. Teubner was pastoor van de Brigittakerk van 1876 tot 1879.

Schokland
Het orgel is gebouwd door Carolus Borromeus Adema en Zonen uit Leeuwarden en later enkele keren uitgebreid. Net als de vele andere kerkinstrumenten die zijn gemaakt door deze grote familie van orgelbouwers, staat ook dit ‘Adema-orgel’ bekend om zijn warme diepe klank. In 1878 werd het orgel geplaatst in kerk van de Ommer Sint Brigitta parochie, die afkomstig was van het eiland Schokland. De kerk op het door overstroming bedreigde Schokland werd in 1860 afgebroken en naar Ommen gebracht en herbouwd. Op 15 december 1861 werd de herbouwde kerk in Ommen in gebruik genomen.

Nieuwe kerk
Op 26 juni 1939 werd een nieuwe kerk in gebruik genomen pal naast de oude kerk, die afgebroken werd. De “nieuwe kerk” werd ingewijd door de Aartsbisschop van Utrecht, Monseigneur De Jong ingewijd. Het Adema orgel verhuisde toen naar de nieuwe kerk. In 1974 is het orgel uitgebreid met een tweede klavier door de firma B. Koch en Zonen uit Apeldoorn. Ook het koor bij het orgel werd uitgebreid. Eerder was dit niet nodig omdat er gregoriaans werd gezongen, maar de koorliturgie deed haar intrede, waardoor er te weinig ruimte was bij het orgel. Op een vrijwel unieke manier is toen het koor vergroot.

Feestelijke ingebruikname
Op zaterdag 13 november om 15.00 uur is een feestelijke ingebruikname van het gerestaureerde orgel. De Duitse organist Matthias Eisenberg verzorgt dan een concert. Daarna is het gerestaureerde orgel te bezichtigen met deskundige tekst en uitleg. Op zondagmorgen 14 november 11.00 uur wordt het orgel door pastoor Monninkhof ingewijd tijdens de eucharistieviering. Medewerking verlenen de gemengde kerkkoren van Ommen/Slagharen en organist Matthias Eisenberg.

Op orgelgebied is er in november nog een belangrijke gebeurtenis. Het tweehonderdjarig bestaan van het Scheuer-orgel in de Hervormde Kerk aan het Kerkplein wordt gevierd met een concert op donderdagavond 11 november door Wietse Meinardi (Assen) en Toon Hagen (Zwolle) en een samenzangavond op zaterdag 13 november. Beide avonden beginnen om 20.00 uur en zijn vrij toegankelijk. Een QR-code is verplicht.

Meer over de 200-jarige Scheuer-orgel: Scheuer-orgel zorgt al 200 jaar lang voor muziek in de Hervormde kerk in Ommen

Bron: Harry Woertink – 30 oktober 2021