Bezoekers van het natuurgebied het Varsenerveld worden met verhoogde uitzichtpunten in het landschap gewezen op niet alleen de mooie natuur maar ook op de historie van de omgeving.

Lindepad in het Varsenerveld, grens tussen ontginning en natuur.
Foto: Harry Woertink
Zie voor meer foto’s: “2021 – Varsenerveld”

Het gaat om eenvoudige en simpele zichtpunten die door natuurboer en landschapseigenaar Wim van der Heide van landgoed “Den Woeste Heide” zijn aangelegd. Een zichtpunt bevindt zich in het noordelijk deel op een soort van drielandenpunt van heide, bos en landbouwgrond, juist op een plek waar het gebied buiten de ontginning is gebleven en er is een nieuw zichtpunt aangelegd op een verhoging langs het zogeheten Lindepad. Informatiepanelen bij de zichtpunten leggen de historie van de omgeving uit.

Marke Varsen
Het Varsenerveld was ooit onderdeel van de Marke Varsen. De boeren in Varsen hielden hier de heideschapen. Ook werd het gebruikt voor het steken van turf. Het tegenwoordige Varsenerveld maakte als stukje natte heide ooit onderdeel uit van de woeste gronden ten noorden van Ommen. Tot de opheffing en verdeling van de marken besloeg het Varsenerveld een gebied van ongeveer 2500 hectare. Een deel van het gebied is destijds ontgonnen door de kolonisten van de Maatschappij van Weldadigheid van de bedelaarskolonie “De Ommerschans”. De Maatschappij kreeg bij de verdeling van de Marke in 1826 ongeveer 52 hectare grond, de huidige landbouwgrond ten oosten van het bruggetje. De waterpoel ten zuiden van het bruggetje is opgeschoond en vergroot. Als naam voor de poel is gekozen voor de Johannes van den Boschpoel, de oprichter van de Maatschappij van Weldadigheid. Het ligt in de bedoeling om alle vennen en poelen in het gebied van een naam te voorzien van personen of families die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van het gebied. Het oostelijk van het bruggetje gelegen vennetje kreeg de naam van Ningbersven. Tot in de zeventiger jaren werd hier nog turf gestoken.

Lindepad
Vanaf het zichtpunt aan het Lindepad is een prachtig uitzicht op het boerencultuurlandschap. Het bos aan het Lindepad is in de winter van 2015 ten dele gekapt. Het was een volgroeid bos dat vóór en aan het begin van de Tweede Wereldoorlog (40-45) in het kader van de werkverschaffing was aangeplant. In de oorlog zette de Duitse bezetter hier gevangenen van kamp Erika aan het werk. Een van de geplante lindebomen aan het Lindepad is een herinnering aan de gevangenen die gemarteld werden en veel leed ondervonden tijdens hun gevangenneming. De aanleiding voor de aanleg van het Lindepad in 2017 was de opening van het nieuwe landgoed “Den Woeste Heide”. Wim en Janny van der Heide droegen toen de eerst geplante boom op aan hun jong overleden kleinzoon Sybe en aan alle jong overleden kinderen en hun ouders om hen jaarlijks te kunnen blijven gedenken. Teven aan hun overleden zoon Meine Evert. De overige bomen langs het Lindepad werden geplant door en opgedragen aan verschillende maatschappelijke organisaties.

Heide
In het noordelijkste gedeelte van het Varsenerveld was tot 1982 nog regelmatig de schaapsherder met zijn kudde te zien, die het heidegebied onderhield. Tussen 1982 en 1994 werd er geen onderhoud meer gepleegd. Vanaf 1994 heeft vleesveehouder Leen Noordegraaf als pachter op vrijwillige basis met zijn dieren het beheer op zich genomen met als resultaat dat de vergrassing kon worden teruggedrongen en dat de heide en andere plantjes weer terugkeerden. Op initiatief van Henk Ruiter uit Ommen is het terrein sinds 1998 aan de vergetelheid ontrukt en is elk jaar een vrijwilligersgroep actief van de vereniging Natuur en Milieu uit Ommen. Dankzij de combinatie van grazen, maaien en plaggen rendeert het gebied uitstekend. In 2006 deed het Varsenerveld mee aan het televisieprogramma “De verkiezing van de mooiste plek van Nederland” en is toen tot mooiste plek van Overijssel verkozen en was goed voor een tweede plek in de landelijke finale.

Landgoed
In 2018 is het natuurterrein het Varsenerveld van de gemeente Ommen aangekocht door Wim van der Heide om het aan zijn landgoed De Woeste Heide toe te voegen. Verschillende maatschappelijke groepen zijn betrokken bij het Varsenerveld. De eigenaar die het voor de toekomst wil bewaren, de natuurgroep van de vereniging Natuur en Milieu de Vechtstreek die veel natuurkennis en werkkracht inbrengt, de pachter, die met koeien de begrazing doet en door het bijzondere beheer extra arbeid inzet, de gemeente Ommen die de omringende bossen in het bezit heeft, het waterschap en omwonenden die een sterke band met het gebied hebben en de rust van het gebied koesteren.

Meer informatie over landgoed Den Woeste Heide: “Nieuwe linden op Landgoed Den Woeste Heide – Bomen geplant op nummer aantal jaren bestaan organisaties” en “De natuur in het eeuwenoude Varsenerveld wordt nog mooier”.

Bron: Harry Woertink – 30 mei 2021