‘Baker’ Maria Assendorp voorloopster van kraamverzorgster. ‘Vrouw’ Assendorp, werd ze in de volksmond genoemd als we het hebben over Maria Jacoba (Maria) Assendorp-Tempelman (1884-1970).

Maria Jacoba Tempelman ofwel ‘Vrouw’ Assendorp
Afbeelding: OudOmmen
Zie ook het album “3. Maria Jacoba Tempelman”, de verzamelplek voor alles over Maria Jacoba Tempelman.

In de vorige eeuw was ze als baker betrokken bij het op de wereld brengen van tal van baby’s. Vroeger kon je niet aankloppen bij een Kraamzorginstelling, maar moest je zelf op zoek naar een “baker”. Deze was dan een aantal weken hulp in de huishouding en natuurlijk betrokken bij de verzorging van de baby. Baker Maria Assendorp regelde vanuit haar huis ook de spulletjes die nodig waren voor de kraamvrouw zoals bedden, ondersteken en bedverhogingen.

Kraamverzorgster
Een baker was wat we nu noemen kraamverzorgster. Ze begeleidde de vroedvrouw en was al een paar dagen vóór de bevalling in huis. Een baker moest iemand zijn met veel ervaring, liefst met eigen kinderen en met een zacht lichaam. Het waren toegewijde vrouwen, gehecht aan oude beproefde methodes. De baker was de rots, waaraan de onervaren jonge ouders zich konden vastklampen. De naam ‘baker’ komt van de term bakeren: na de bevalling werd de baby strak in doeken gewikkeld waarbij de armpjes stijf tegen het lichaam werden gedrukt. De langwerpige, lage mand of houten bak waarin de baker zat en de baby op schoot verzorgde, werd een bakermat genoemd. Hiervan afgeleid is de overdrachtelijke betekenis van de plek waar iemand geboren is of zijn opvoeding heeft genoten. Omdat bakers ongeschoold waren vertelden zij soms dingen die medisch gezien niet klopten, de zogenaamde bakerpraatjes.

Maria Tempelman werd geboren op 8 januari 1884 in Deventer en trouwde in 1909 met Hermannus Johannes (Herman) Assendorp (1880-1919). Tot aan de geboorte van hun derde kind in 1913 woonde het echtpaar Assendorp-Tempelman met hun (schoon)moeder aan de Zwolseweg. Daarna hebben ze nog even op het Vrijthof gewoond, in het huis waar later fietsenmaker Kleinlugtenbelt zijn werkplaats heeft gehad. In 1914 verhuisde de familie naar Julianastraat 11, later nummer 10. Naast haar op de Julianastraat nummer 9 woonden de wijkzuster Munneke en haar zus Grietje.

Spaanse griep
Tot groot verdriet overleed in de zomer van 1919 haar man Herman Assendorp en ook haar inwonende schoonmoeder, Johanna Assendorp-Westerik. Beiden als gevolg van de Spaanse griep. Schoonvader Antonius Assendorp, die brugwachter was, overleed in 1897. Het overlijden van Herman betekende dat ze er alleen voor kwam te staan. Niet alleen wat betreft de zorg voor haar kinderen, maar ook wat betreft de financiën. Het inkomen van haar man viel immers weg. Vanaf dat moment wierp ze zich op als baker. En niet zonder succes. Vele Ommer kraamvrouwen deden een beroep op haar, met name in de kom van Ommen omdat bij bevallingen in de buurtschappen de kraamvrouwen in de regel een beroep konden doen op hun naaste ‘Noabers’. Om haar huishoudpotje verder aan te kunnen vullen nam ze ook kostgangers in huis en kookte ze regelmatig in de keuken van hotel De Zon en voor particulieren. Verder kon Vrouw Assendorp ingeroepen worden voor het waken bij stervenden of het afleggen van overledenen samen met de begrafenisondernemer.

Groene Kruis
Toen ‘Vrouw’ Assendorp haar intrede deed als baker werden de kraamspullen van de in 1908 opgerichte Groene Kruis verplaatst van het magazijn in een barakje aan de Haven naar het huis van de baker. In de tuin van Assendorp stonden twee schuurtjes waarin de kraam en verplegingsspullen lagen opgeslagen. In 1938 kon het Groene Kruis beschikken over een eigen nieuw kruisgebouw aan de Julianastraat. Voor de kleinkinderen was ze opoe Assendorp. De werkzaamheden als baker stopten toen zich een vroedvrouw in Ommen vestigde en de kraamverzorgster haar intrede deed in de gezinnen. Maria Assendorp-Tempelman werd in 1956 voor haar inzet voor de Ommer samenleving geridderd in de orde van Oranje Nassau.

Bron: Harry Woertink – 15 juli 2020