OMMEN – De tweede zaterdag voor Pasen is het weer zover: de optocht van “Zwaanties op ‘n stökkie”, of te wel de jaarlijkse Palmpasenoptocht in Ommen.

Archieffoto van een eerder gehouden demonstratie van het versieren van een Zwaantje op stok; achter Gerrit Steen die uitleg geeft.
Foto: Harry Woertink

Een oude traditie waar een stoet jongeren met een versierde Palmpasenstok onder begeleiding van muziek door Ommen trekt. De Palmpasenoptocht voor de kinderen wordt in ere gehouden door de Gemienschop van Oll Ommer, een vereniging die zich inzet om Ommer tradities overeind te houden.

Kunst van het versieren
Om de kunst van het versieren van een Palmstok onder de knie te krijgen organiseert Oll Ommer op zaterdag 28 maart om 10.30 uur voor belangstellenden een demonstratie over het versieren van een zwaantje op stok. De demonstratie is voor iedereen toegankelijk en wordt gehouden in Oldenhaghen aan de Hessel Mulertstraat 22 in Ommen. Deelname is gratis. Om over voldoende materialen voor een ieder te beschikken, is opgave vooraf beslist nodig. Belangstellenden kunnen zich aanmelden bij Gerrit Steen via email 8147re5@hetnet.nl, bellen kan ook 0529-454181.

Startpakket
“Iedereen kan met legen handen komen, maar we laten niemand met lege handen gaan”, zegt Gerrit Steen, voorzitter van Oll Ommer. “Voor de deelnemers is er een gratis startpakket, bestaande uit een geschilde stok, buxustakjes, voorgeboorde snoepeitjes, krenten, rozijnen en een sinaasappel. Dit zijn de juiste ingrediënten voor een originele Ommer Zwaantie op ’n stökkie. Een folklore-deskundige zal aan de hand van voorbeelden iedereen wegwijs maken in de geheimen van het versieren van de traditionele paasstok. Niet bij iedereen is bekend hoe een echte Palmpasenstok gemaakt moet worden. Daarom geven we uitleg hoe een Palmpasenstok versierd moet worden”.

Laat de Ommer Zwaan niet sterven
Om de mooie traditie in ere te houden zet Oll Ommer alles op alles. “Laat de Ommer Zwaan niet uitsterven” verzucht Steen, “Deze traditie moeten we overeind zien te houden. Al in het begin van de vorige eeuw was de Palmpaasoptocht een begrip in Ommen. Daar waar in andere plaatsen versierde broodhaantjes het belangrijkste onderdeel van de versiering zijn, is dat in Ommen een versierde broodzwaan. Deze zwaan is echt uniek te noemen omdat op de meeste kerken een haan of een kruis als een symbool op de toren staat. Feit is echter dat als je met Pasen een grote zwaan koopt bij de Ommer bakkers er vaak kleine zwaantjes op haar rug zitten en dat is iets wat bij een haan beslist niet voorkomt. Vanaf midden vorige eeuw is helaas het aantal kinderen dat met versierde paasstokken in een grote optocht door Ommen liep sterk verminderd. Met succes hebben we op de scholen Ommerkanaal en Nieuwebrug het personeel enthousiast kunnen maken om met de kinderen een mooie versierde stok te maken. Samen met leerkrachten en leerlingen zijn er mooie creaties gemaakt”.

Scholen
Oll Ommer hoopt dat het de scholen lukt om in de komende jaren op eigen kracht een mooi aantal versierde stokken aan de optocht toe te voegen. Steen: “De moeders en oma’s zijn nog steeds de drijvende krachten achter het laten slagen van een lange traditie. Ook nu zijn ze beslist nodig om met de kinderen er een mooie en lange optocht van te maken. Het is een uitdaging om deze eeuwenoude traditie in stand te houden en niet verloren te laten gaan voor ons nageslacht. We doen dan ook een oproep aan ouders van kinderen om ook een zwaan te versieren en mee te doen aan de optocht. De laatste jaren is de deelname flink gegroeid maar de optocht kan nog veel langer. Ommen heeft al heel veel tradities waar het om bekend staat en daar mogen wij best trots op zijn” aldus Steen. “De broodzwaantjes zijn in verschillende groottes verkrijgbaar bij de bakker. Omdat een gebakken broodzwaantje na een week totaal hard is geworden adviseren we om een dag voor de optocht het broodzwaantje te kopen en op de stok te plaatsen.”

Palmstok
Palmpasen is van oorsprong een christelijk feest, waarbij de palmtak verwijst naar de palmbladeren die de Joden neerlegden bij de intocht van Jezus in Jeruzalem. De palmtak is een kruis van twee dunnen stokken die aan elkaar worden vastgemaakt. De stokken worden omwikkelt met gekleurd papier, waarna de buxus op de stok wordt vastgebonden. Daarna wordt een koord met snoep of fruit geregen en aan de dwarslat vastgebonden. Tot slot wordt een broodzwaantje op de bovenste punt gezet. De palmstok wordt bekleed met buxustakken. In Ommen spreken ze niet van een haantje op een stok, maar van een zwaantje op een stok.

Palmpasenoptocht
De jaarlijkse Palmpasenoptocht zelf is op zaterdag 4 april. Die zaterdag kunnen om 13.00 uur de zelf gemaakte creaties gebracht worden naar Oldenhaghen. Een jury zal dan de versierde stokken beoordelen. Om 13.45 uur gaat hier de optocht van start met het jeugdorkest van Soli. De route is door het centrum en eindigt rond 14.45 uur bij Oldenhaghen. Daar worden de prijswinnaars bekend gemaakt. Alle deelnemers krijgen als beloning een leuke attentie, terwijl de mooiste zwaantjes op stok in aanmerking komen voor een geldprijsje. De deelnemer met de allermooiste Palmpasenstok krijgt een ereprijs aangeboden door het historisch blad “De Darde Klokke”.

Bron: Harry Woertink – 13 maart 2020