WITHAREN – De zogeheten “Verborgen vaart” tussen Balkbrug en Witharen is door het publiek weer herontdekt. Bezoekers konden zaterdag 25 augustus een deel van het nog aanwezige kanaal bevaren en beleven.

Een tochtje over de verborgen vaart.
Foto: Harry Woertink
Zie voor meer foto’s het album “Belevingstocht Verborgen Vaart – 2018”.

Eerst met een busje tot Balkbrug en vanaf daar op de boot tot aan de Oude Zwolseweg namen verdeeld over de dag telkens groepjes van 15 personen deel aan deze belevingstocht. De route werd vervolgd met een huifkar terwijl het laatste stuk gewandeld moest worden. Het beoogde kanaal tussen Balkbrug en Ommen is nooit afgemaakt. In de volksmond gaat het om de Nieuwe Vaart of “’t Voartien”. Plaatselijk Belang Witharen had dit evenement opgezet in het kader van het jaar van de Ommerschans. Met de tocht langs de restanten van de verborgen vaart werd de geschiedenis weer tot leven gebracht. Onderweg werd het verhaal van het ontstaan van deze omgeving door ‘zwervers’ verteld.

Toneel
In de periode 1819-1889 van de bedelaarskolonie van de Maatschappij van Weldadigheid op de Ommerschans stelde de gemeente Stad-Ommen voor de komst als tegenprestatie dat een kanaal werd aangelegd tussen het Dedemsvaartskanaal in Balkbrug en de Vecht in Ommen. Met het graven van deze vaart kwamen de kolonisten echter niet verder dan tot Witharen. Een hoge zandrug in deze Ommer buurtschap stokte de werkzaamheden en werd daarna bekend als de verborgen vaart. Een hieruit voortvloeiend geschil tussen de gemeente Stad-Ommen en de Maatschappij resulteerde er uiteindelijk in dat de Maatschappij het aanleggen van de Nieuwe Vaart kon afkopen door de aanlegkosten te betalen van het verbeteren van de Ommerdijk, de huidige Balkerweg. De rechtszaak van toen werd zaterdag in Witharen nagespeeld door toneelvereniging ‘Oesse Volluk’ uit Nieuwleusen aangevuld met enkele gastspelers. De oprichter van de Maatschappij Johannes van den Bosch stond hier tegenover Hendrik Jansen Smit, burgemeester van de gemeente Stad-Ommen. Dit toneelspel vond plaats op de boerendeel van het Tolhuis in Witharen dat in 1856 na de uitspraak van de Rechtbank werd gebouwd door de gemeente Stad-Ommen om hier tolgelden te innen waarmee het onderhoud van de nieuwe weg kon worden betaald.

Meer over de geschiedenis van de Nieuwe Vaart: “De Nieuwe Vaart tussen Ommen en Balkbrug die er nooit kwam”.

Bron: Harry Woertink – 25 augustus 2018