In Nederland herdenken we op 4 mei de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Op 5 mei vieren wij de Bevrijding en dat we sindsdien in vrijheid leven.

Ommen bevrijd, 11 april 1945, Canadese soldaten in de Brugstraat.
Foto: OudOmmen
Zie voor meer afbeeldingen het album “2e Wereldoorlog”.

In samenwerking met het 4 mei comité Ommen en het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke publiceren wij een persoonlijk verhaal van een Ommenaar over de Tweede Wereldoorlog (1940-1945).
“Kom vanavond met verhalen, hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen”.

Sietsche Vos-Postma
“Ik woonde met mijn ouders op de Stationsweg en was 5 jaar toen de oorlog begon. De eerste jaren gingen voor ons als kinderen vrij ongemerkt voorbij. We gingen naar school en speelden buiten. Later begonnen me dingen op te vallen: geen nieuwe schoenen te koop; dus liepen we op klompen. Stof voor nieuwe kleren was niet meer te krijgen. Gelukkig was mijn moeder een goede naaister die van iets ouds iets nieuws kon maken. Uit een rood geruite hoes van een veren bed maakte ze een mooie jurk voor mij.

Op 6 april 1945 waren de meeste bewoners van de Stationsweg vertrokken vanwege het naderend gevaar. Wij waren nog thuis. Vader gebood ons om zandzakken te vullen die hij voor het kelderraam plaatste en op de trap. We zaten de hele middag in de kelder. Op een gegeven moment heel veel lawaai, gevolgd door gejuich van de Duitsers. Ze hadden op de Stationsweg een Canadees verkenningsvoertuig beschoten. Daarbij kwamen twee Canadese militairen om het leven. Duitse soldaten waren door het dolle heen. Om de geallieerden tegen te houden lieten ze met enorme knallen grote eikenbomen langs de Stationsweg omver vallen. We hebben de nacht nog thuis doorgebracht, maar gingen de volgende dag naar het oude postkantoor aan de Kruisstraat. Mijn vader had de sleutel van het gebouw omdat hij daar tekenles gaf. We moesten muisstil zijn, want aan de overkant, in hotel het Zwarte Paard zaten nog Duitse soldaten. In een grote kluis deden we spelletjes. De volgende dag trokken we naar de familie Nabers in Varsen. Met meer mensen die daar onderdak hadden werd gewacht op de bevrijding van Ommen”.

Ommen tijdens de Tweede Wereldoorlog (2)
Hoe verliep de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) in Ommen. De werkgroep Tweede Wereldoorlog van het Cultuurhistorisch Centrum Ommen (CCO) heeft de gebeurtenissen zoals die grotendeels in Ommen en omgeving plaatsvonden op rij gezet. In deze publicatie een vervolg op de feiten vanaf 1943 tot en met 1945.

1943
20 januari 1943: Witharen, gewonde vlieger opgepakt.
De eerste joodse kinderen van de school in Eerde weggevoerd.
10 april 1943: Op 10 april 1943 moeten alle grensprovincies ‘Judenfrei’ zijn. Rabbi Cohen en zijn vrouw Perlina en het echtpaar Vomberg en hun kinderen, evenals de Joodse leerlingen van het Quakersinternaat moeten zich melden bij kamp Vught.
Studenten die weigerden een loyaliteitsverklaring te tekenen worden in kamp Erika opgesloten.
19 april 1943: Besthmenerberg, einde “Justitieklanten”. Arbeitseinsatz en onderduikers/studenten.
Het verzet in Ommen overvalt arbeidsbureau.
29 september 1943: Ommen, overval GAB.
20 oktober 1943: Witharen, geallieerde vlieger opgepakt.
Boven Junne en Stegeren ontploft een B-17 bommenwerper. 7 inzittenden komen om en een ondergedoken Jood.
13 november 1943: Stegeren/Junne, B-17 bommenwerper ontploft, 7 inzittende komen om. Door het ongeluk vlucht een joods gezin. De vader wordt door kampbewaarders van Erika doodgeschoten.
13 november 1943: Laarbrug, crash P-47. Hubbard komt neer in Sibculo en ontsnapt.
In Beerzerveld komen bommen neer. In Witharen raakt een boerderij door bommen in brand. In Lemelerveld stort een Duitse jager neer. Vlieger komt om.
12 december 1943: Arriën, enkele niet ontplofte bommen neergekomen. Beerzerhaar, vliegtuig neergestort.
16 december 1943: Witharen, boerderij door brandbommen in brand.

1944
30 januari 1944: Lemelerveld, crash Me-109G6, Bähr komt om.
Bij luchtgevechten worden 7 Duitse jagers neergeschoten. 3 komen in Ommen neer. Sommer ligt nog in de buurt van de crash. Brandes is in 1977 geborgen. In de Regge een Amerikaanse vlieger die te vroeg is gesprongen.
10 februari 1944, Beerzerveld, crash 2 x Me-109G6, Brandes en Sommer beiden dood.
10 februari 1944: Junne, crash Me-109G6, Posemann dood.
21 februari 1944: Laarbrug, geallieerde vlieger in de Regge (dood).
Het NS-station Ommen wordt door vliegtuigen aangevallen. In Dalmsholte maakt vliegtuig noodlanding; vlieger ontkomt, maar wordt later gepakt en bij de Woeste Hoeve op 7 maart 1945 doodgeschoten.
8 maart 1944: Ommen, beschieting NS-station; enkele geallieerde vliegers opgepakt.
15 maart 1944: Ommen, geallieerde vliegers opgepakt.
29 april 1944: Ommen/Eerde, geallieerde vliegers opgepakt.
30 mei 1944: Dalmsholte, crash P-51 jager; Czeslaw Oberdak.
12 juni 1944: KP-Ommen opgericht o.l.v. Jan Seigers.
Ommer verzetsmensen worden opgepakt als ze naar piloten zoeken. Verzetsmensen uit Twente zijn op weg naar Zwolle. Bij de Steile Oever raken ze in een vuurgevecht met bewakers van kamp Erika.
29 juni 1944: Ommen, Seigers, Dam en Jansen opgepakt; geallieerde vliegers opgepakt; spoorlijn beschoten.
26 juli 1944: Vilsteren/Dalfsen, 2 Duitse vliegers neergekomen.
5 september 1944: Hammerweg/Steile Oever, vuurgevecht. Verzetsmensen Douwe Mik, Albert Wisman, Henny Meulenbelt, Hans Mulder, Herman van der Veen en Herman Höften
In Stegeren worden wapens en geheime agenten gedropt. Dit was een van de “Jedburghteams”. In Eerde crasht een Amerikaanse jager. De vlieger komt om.
11 september 1944: Stegeren, dropping Evert; geheim agenten Henk Brinkgreve, John M. Olmsted en Bunny Austin.
11 september 1944: Eerde, crash P51-D, Lougheed dood.
6, 14, 21 en 28 oktober 1944: Stegeren, droppings Evert.
1 en 15 november 1944: Stegeren, droppings Evert.
Er vinden steeds meer luchtaanvallen plaats. Kamp Erika wordt aangevallen. Nieuwebrug, caféhouder gedood en raakt een arbeider gewond en overlijdt later.

1945
14 januari 1945: Ommen, bombardement omgeving NS-station en spoorlijn tevens Kamp Erika (3 doden en 29 gewonden).
14 januari 1945: Nieuwebrug, luchtaanval, 2 doden.
In Lemelerveld ontploft een bom op een boerderij. Boer, vrouw en knecht komen om. In de Wolfskuilstraat raakt een woning door een bom in brand. In Arriën wordt het kamp van de NAD geraakt.
3 februari 1945: Lemelerveld, boerderij gebombardeerd, 3 doden. Ommen, bommen op het station. Arriën, bommen op het NAD-kamp. Beerzerveld, schip beschoten. Stegeren, dropping Evert.
In Stegeren komt een V2 neer. Spoorlijn Zwolle-Ommen-Emmen wordt meermalen aangevallen. In Dalmsholte raken kinderen gedood en gewond door het spelen met gevonden munitie.
19 februari 1945: Stegeren, V2 ontploft.
25 februari 1945: Ommen, aanval op de spoorlijn. Kinderen spelen met munitie; 2 doden en gewonden.
26 februari 1945: Beerze, overval Marinus de Bruin.
5, 14, 15 en 19 maart 1945: Ommen, bommen op NS-station en spoorlijn.
Regelmatig luchtaanvallen door geallieerden op alle verkeer. In Stegeren worden geheim agenten gedropt.
17 maart 1945: Stegeren, dropping Evert.
26 maart 1945: Lemelerveld, bommen op schepen Overijssels kanaal.
30 maart 1945: Ommen, luchtaanval op weg Ommen-Zwolle, 1 dode.
31 maart 1945: Ommen, crash P51-D, Foster.
3 april 1945: Stegeren, dropping Evert, BBO-(geheim)agenten J.M.Christiaansen en D. den Dekker.
Kamp Erika wordt ontruimd; enkele honderden gevangenen lopen naar Westerbork. Onderweg weten velen te ontvluchten. Bij de bevrijding van Ommen komen twee Canadezen, drie Nederlanders en zes Duitsers om het leven.
5 april 1945: Besthmenerberg, ontruiming kamp Erika.
6 april 1945: Ommen, eerste contact Canadezen; twee Canadese militairen komen om op de Stationsweg. Terugtrekking en brug over de Regge Nieuwebrug opgeblazen.
10 april 1945: Beschieting door de Canadezen op Ommen. Twee inwoners raken zwaar gewond; 1 overlijdt en de ander de volgende dag. In Dalmsholte wordt een boer op het land dodelijk getroffen.
11 april 1945: Ommen, Vechtbrug opgeblazen, bevrijding Ommen door de Canadezen.

Herdenken
In Ommen en naaste omgeving zijn verschillende monumenten die de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog levend houden. Aan de muur van het gemeentehuis bevindt zich een gebeeldhouwd herdenkingsmonument, ter herinnering aan de strijd voor de vrijheid tegen de onderdrukking in de oorlogsjaren 1940-1945. De maker van het monument is Titus Leeser. Alle uit de gemeente Ommen omgekomen inwoners worden herdacht met hun namen. Hier staat de tekst: “Ter herinnering aan de inwoners van Ommen die door oorlogshandelingen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen”. Het gaat om 71 namen van omgekomen Ommenaren, inclusief de Joodse bevolking en de Joodse leerlingen van de Internationale Quakerschool Eerde. Ook zij die omgekomen zijn in het voormalig Nederlands Indië en Korea worden hier herdacht [zie link]. Als herinnering aan de Joodse gemeenschap zijn in Ommen op een achttal (voormalige woon)locaties in het centrum 27 zogeheten Stolpersteine gelegd. Op de steen een messing plaatje met de vermelding van de namen, geboorteplaats en -datum en de plaats en datum van overlijden van de Ommer Joden [zie link]. Voor de 14 omgekomen joodse leerlingen van de Quakerschool Eerde staat in de kasteeltuin een monument met daarop hun namen vermeld [zie link].

Bron: Harry Woertink – 2 mei 2017