OMMEN – Het bloktoestel ooit pronkstuk in het Streekmuseum in Ommen is nu een publiekstrekker in het Museum Buurtspoorweg in Haaksbergen.

Bloktoestel Station Ommen (foto: Gerrit de Jonge)

Als oud ‘spoorhazen’ van NS werd zaterdag door Gerrit de Jonge en Willem Lampe het ontbrekende telefoonkastje van het NS-station Ommen officieel aan het buurtspoorwegmuseum aangeboden. Ook molenaar Anton Wolters had de eer om bij die plechtigheid aanwezig te zijn. Het museum liet weten dolgelukkig te zijn met de aanwinst.

Station Ommen

Het bloktoestel is tot 1987 in Ommen in bedrijf geweest. De treindienstleider gebruikte dit toestel om te communiceren met station Dalfsen (Dl) en Mariënberg (Mrb). Door de rode en witte vensters wist de treindienstleider of er een trein onderweg was tussen de stations. Met de handels kon hij de wissels en seinen bedienen. De handels met de rode plaatjes zijn voor de seinen en met het witte plaatje voor een wissel.

Elektrificatie

In de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw is een begin gemaakt met de elektrificatie van de spoorlijn Zwolle-Emmen.

Dat ging gepaard met de modernisatie van het wissel- en seinenstelsel, kortweg de spoorwegbeveiliging. Tot dan werden seinen, wissel, overwegen en overpaden op elk station bediend door een spoorbeambte. Met het verstrijken der tijd bleef de ontwikkeling in techniek niet achter. Het oude bedieningsblok van station Ommen, met daarop allerlei handels voor seinen, wissels, schijven en waarschuwingsbelletjes, werd na invoering van de moderne beveiliging van de ene op de andere dag overbodig.

Oud ijzerboer

Dat overkwam niet alleen Ommen, maar alle tussengelegen stations op het lijntje van Zwolle naar Emmen. De beveiliging werd overgedragen aan de verkeersleidingpost in Zwolle, waar een persoon het werk overnam van alle afzonderlijke beambten per station. Aansluitend verdween ook de kaartverkoop en werden stations omgebouwd tot horecagelegenheid, kantoor of anderszins. Wat de mechanische beveiliging betreft gingen veel van die in onbruikgeraakte lomp zware toestellen linea recta naar de oud ijzerboer. Het blok in Ommen ging aanvankelijk richting oudheidskamer, maar die wilden er na een tijdje van af. De ruimte die het toestel innam kon beter gebruikt worden, vonden de beleidsbepalers. Weg met dat kreng. Dat begrootte Anton Wolters, een geboren en getogen Ommer, met scherp oog en groot respect voor de lokale historie. Het bedieningstoestel verdween naar de schuur van de molenaar, die het historische apparaat daarmee redde van sloop of omsmelting. Weggedrukt in een donkere hoek geraakte het blok in de vergetelheid.

Aangenaam verrast

Na jaren en jaren stof vangen werd een tijd terug een ideale bestemming gevonden voor het apparaat. In samenspraak met molenaar Wolters opperde raadslid Gerrit de Jonge het idee om het bedieningsblok en tevens het oude communicatieblok aan te bieden aan het spoorwegmuseum in Haaksbergen, gevestigd, hoe kan het ook anders, in het monumentale oude station van het Twentse stadje. De vrijwilligers van het spoorwegmuseum, die een toeristenlijntje exploiteren tussen Haaksbergen en Boekelo waren aangenaam verrast door het aanbod. Ja, natuurlijk. Graag zelfs! Overigens is wel een contract opgesteld, dat dicteert dat de attributen altijd eigendom van Ommen (Anton en Gerrit) blijven en niet aan derden verkocht mogen worden. Tevens moet bij de presentatie ervan een verwijzing zijn naar de Vechtstad.

Opgepoetst

Het blok dat er na jaren uitzag als een brok oud roest is door de vrijwilligers van het museumlijntje flink opgekalefaterd. Een lik verf in de oorspronkelijk kleur en alle onderdelen die zwaar onder het roest zaten zijn opgepoetst. In het kielzog van Wolters en De Jonge mocht Willem Lampe, één van de laatst zittende ticketverkopers annex bedienaars van het sein- en wisselstelsel van station Ommen, mee om als laatste het oude telefoonblok aan te bieden. Ook dit communicatietoestel zal grondig worden nagekeken en opgeknapt, om op termijn, net als het bedieningsblok daadwerkelijk haar oude functie stukje bij beetje weer op te pakken. Zie ook http://www.museumbuurtspoorweg.nl

Aan pensionado Willem Lampe (links) de eer het telefoonkastje van station Ommen over te dragen aan de vrijwilligers van het spoorwegmuseum in Haaksbergen. (foto: Gerrit de Jonge)

Herinneringstegeltje 4 juni 1987 (foto: collectie OudOmmen.nl)

Bron: Ommer Nieuws (Willem Lampe) – Vechtdal Centraal