Dit is deel 2 over de historie van de buurtschap Giethmen.

Van het eerder overwegend agrarische Giethmen zijn lang niet alle boerderijen nog aanwezig. Die er nog wel zijn dateren van heel oud, maar zijn wel in vorm en gebruik in de loop van de jaren gewijzigd.  

Erve Wolfscamp

Uit de geschiedenis blijkt dat deze hoeve al ter sprake komt omstreeks 1379. Aan deze monumentale boerderij aan de Koedijk 9 zijn de gebinten als vakwerk zichtbaar. Bovenin bevinden zich gaten waar steenuilen vrij spel hebben. Het gaat om de erve Wolfscamp, een oude erve die ook in het Markeboek van Giethmen wordt genoemd. Tot in de negentiende eeuw heetten de bewoners Wolfscamp en behoorde het toe aan de eigenaar van Landgoed Vilsteren. In 1870 wordt de erve gekocht door Peter Snel en in 1968 door de familie Van Dorsten.

Erve Luttikhof

In 1381 is sprake van een zogenaamde hofboerderij. Deze is beter bekend als erve Luttikhof. Bij de boerderij bevindt zich een zandstenen waterput en een met rode pannen gedekt bakhuisje. Ooit woonde hier de Hofmeijer van de Marke Giethmen, die namens de grondeigenaar het beheer uitoefende over de landerijen. De pachters moesten hier de jaarlijkse pacht betalen meestal in granen, wol en vlas dat werd opgeslagen in voorraadschuren. Tegenwoordig heeft de boerderij aan de Koedijk 3 een vakantiebestemming met Bed & Breakfast met de naam “Luttikhoeve” waar ook in het knusse “Bakhuisje” overnacht kan worden.

Kogelvangers

Niet meer functioneel maar nog wel zichtbaar in het landschap zijn de Kogelvangers van Giethmen Een viertal afgebakende heuvels op rij met steile zijkanten van tien meter hoog. Een drietal weggetjes ernaartoe. Dit alles gelegen in de natuur tussen de Oude Raalterweg en de Dalmsholterweg.

De opgeworpen zandwanden hebben ooit dienstgedaan als kogelvangers van een militaire schietbaan. Op een oude kaart uit 1749 staan drie schietbanen ingetekend. Op een meer gedetailleerde kaart uit 1883 blijkt dat het om vier schietbanen gaat. Rondom zullen kampementen gestaan hebben voor de soldaten. In de vorige eeuw zijn ze ook nog gebruikt voor schietoefeningen.

De Regge

De rivier Regge begint bij landgoed Westerflier ten zuidwesten van Diepenheim als een aftakking van de Schipbeek en bestaat uit de Boven-Regge (Diepenheim-Rijssen), de Midden-Regge (Rijssen-Hellendoorn) en de Beneden-Regge (Hellendoorn-Ommen). De rivier mondt bij Ommen uit in de Vecht. Na 1894 is de Regge gekanaliseerd. Eerder veroorzaakte de rivier geregeld overstromingen.

De Regge werd in de periode van de textielindustrie in Twente druk bevaren en speelde een belangrijke rol in de Twentse Textielhandel. Dagelijks gingen honderden zompen over de Regge met Twentse producten naar Holland en de IJsselsteden. Eind 1800 werd de Regge en ook de Vecht steeds minder belangrijk voor de scheepvaart omdat er overal goede wegen werden aangelegd en vrachtverkeer per weg of per spoor ging. De Regge werd meer een riool en zeker tot de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam er veel afval in de rivieren met vaak een dikke stinkende schuimlaag en soms duizenden dode vissen. De inzichten zijn gelukkig veranderd.

Kerkpad en kerkbrugje

Een bijzonder pad in Giethmen is het Giethemerkerkpad. Dit pad loopt vanaf Giethmen naar Ommen. Kerkgangers uit Giethmen liepen deze lange afstand elke  zondag om de kerk in Ommen te bezoeken. Het kerkpad werd aangelegd omdat er geen gewone weg tussen de woonplek en de kerk was. De rivier Regge werd overgestoken met een bootje. Als dat niet kon werd gebruik gemaakt van de Nieuwebrug of Laarbrug. In 1905 werd het bootje ingewisseld voor het Giethemer kerkbrugje. Deze smalle brug over de Regge is gelegd omstreeks 1905. De eigenaar van landgoed Vilsteren, Pathuis Cremers, heeft de aanlegkosten betaald in ruil voor het jachtrecht in Giethmen voor de duur van 12 jaar. In 1987 is de gerestaureerd en in 2021 heeft opnieuw een restauratie plaatsgevonden. Het pad wordt ook veel gebruikt door fietsers en wandelaars.

Schoutambt Ommen

Tot 1248 vormde Ommen en de dertien andere Marken samen het Schoutambt Ommen. Daar behoorden eerder ook nog Avereest en Den Ham bij. Vanaf dat Ommen stadsrechten kreeg werden het twee afzonderlijke rechtsgebieden met ieder hun eigen bestuurders. Dit bleef zes eeuwen lang, tot 1811. In dat jaar volgen er opnieuw veranderingen. Nederland wordt bezet door de Fransen met koning Lodewijk Napoleon. Dit duurt van 1795 tot 1813. De Schoutambt Ommen wordt dan met de Stad-Ommen samengevoegd tot Mairie Ommen.

Na het vertrek van de Fransen komt in 1818 de vroegere scheiding van Marken weer terug. Vanaf toen ook werd het gebied Stad-Ommen aangemerkt als de gemeente Stad-Ommen en de 13 andere Marken krijgen hun rechten grotendeels weer terug en worden samen aangeduid als de gemeente Ambt-Ommen. Aldus waren er vanaf 1818 twee zelfstandige gemeenten: Ambt-Ommen en Stad-Ommen. Op 23 mei 1923 volgde weer een herindeling en gaan de gemeenten Stad-Ommen en Ambt-Ommen samen verder als één gemeente met de naam gemeente Ommen.

Ontstaan uit de vroegere Marke

De buurtschappen van Ommen zijn ontstaan vanuit de vroegere Marken onder Ambt-Ommen. Na samenvoeging van de gemeenten Ambt-Ommen en Stad-Ommen is de gemeente overgegaan tot nummering van de woningen en andere gebouwen door middel van letters en cijfers. De letters correspondeerden met de secties van het Kadaster en de nummers met de volgorde van de gebouwen in de desbetreffende buurtschappen. Voor Giethmen was dat de letter “C”.

Recreëren

In Giethmen, gelegen aan de voet van de Lemelerberg is het goed toeven. Een van de campings heeft een voor de hand liggende naam: “Bergzicht”. In 1946 gestart door H. Schutte Senior en later voortgezet door zoon Henk. Werden de vakantiegangers eerst nog ondergebracht in de boerderij, later wordt het kamperen commerciëler aangepakt met een de komst van een camping en chaletpark.

In 1974 komt in de bossen aan de Hogeveldsweg, het Giethmenseveld genaamd – dat al eerder aangewezen is als recreatiegebied – een vakantiepark met recreatiewoningen van het type “Sunclass-Bungalow”. Op het terrein worden ook diverse recreatieve voorzieningen aangelegd zoals een verwarmd zwembad. De eerste jaren staat het vakantiepark bekend als “Sunclass” en tegenwoordig als “’t Giethmenseveld”.

Plaatselijk Belang

Met als doel de leefbaarheid in de buurtschap te bevorderen is sinds 2013 Vereniging Plaatselijk Belang Giethmen actief. Er is onder meer een regulier overleg met gemeente. Ook worden voor de bewoners jaarlijkse activiteiten gehouden. Momenteel werkt de vereniging samen met Landschap Overijssel aan het opstellen van een Dorpslandschapsplan Giethmen.

Tot zover deel 2 over de buurtschap Giethmen.

Deel 1 is hier te lezen: Giethmen, een eeuwen oude buurtschap (1)

Tekst en foto: Harry Woertink