Het is voorjaar 1945. Vanuit het zuiden komen onder andere Engelse, Canadese en Amerikaanse soldaten Nederland binnen om ons land te bevrijden. Het Duitse leger geeft zich niet zo maar over. Over hoe de bevrijding van Ommen 75 jaar geleden verliep.

6 april 1945, Bevrijding van Eerde. Op de foto, gemaakt in Eerde, een Scout Car (Lynx) van het Canadese leger met daarop mensen uit Eerde die laten merken dat ze blij zijn met de komst van de bevrijders. Derde van links net achter de loop William Hammer, een neergekomen Amerikaanse vlieger die 7 maanden ondergedoken heeft gezeten bij de familie Van Pallandt. Aangezien de geallieerden nog in opmars waren stond Hammer vanaf dat moment weer onder de krijgstucht en deed mee aan de verdere bevrijding van Nederland. Verder op de Lynx de dames Erin van Pallandt en Irthe van Pallandt. Geheel rechts met hoed is baron van Pallandt zichtbaar.

Foto: Harry Woertink
Zie voor meer afbeeldingen van de bevrijding het album “Bevrijding”.

Soldaten van het Canadese leger bevrijden op 5 april 1945 Vriezenveen en op 6 april volgt Den Ham. Op 6 april 1945 is het ook feest in Eerde als pantservoertuigen van het Canadese regiment XII Manitoba Dragoons rond half twaalf kasteel Eerde bereiken. Baron Ph. D. van Pallandt, zijn familie en tal van mensen uit de omgeving zijn er snel bij. De baron belt met de burgemeester van Ommen om te vertellen dat Eerde bevrijd is. De burgemeester vertelt hem dat er een grote groep Duitse soldaten is aangekomen in Ommen, al dan niet op doortocht. Met dat bericht fietst de baron naar Den Ham om dit door te geven aan de Canadese bevrijders aldaar. De Canadezen vervolgen hun opmars richting Ommen.

Brug over de Regge opgeblazen
Tegen 2 uur ’s middags komen de Canadese soldaten aan in de omgeving van de Besthmenertol. Ze voeren hier verkenningen uit in de bossen. Onderweg zien ze Duitse infanteristen en brandende voertuigen. Het komt tot een gevecht met de Duitsers en om 15.55 uur vliegt de brug over de Regge bij Nieuwebrug in de lucht. Om 16.04 uur wordt vuur van kleine wapens gemeld uit de omgeving van Zeesse. Een observatiepost van de Duitsers wordt ingenomen. De bewoners van het Edith-hof hadden al enkel dagen eerder van de Duitsers bevel gekregen hun huizen te ontruimen. De Duitsers nemen bezit van deze woningen en nemen de loopgraven in.

Twee Canadezen sneuvelen
Zo naderen de Canadezen Ommen. Het ontgaat de Ommenaren niet dat de geallieerden steeds dichterbij komen. Op de Hammerweg, even voor de spoorwegovergang, houdt het eerste legervoertuig stil. Het is een gepantserde verkenningswagen, een zogeheten Staghound. Er worden Duitse soldaten gesignaleerd die zich verschanst hebben. De Staghound rijdt verder op. Wat volgt is een vernietigende Panzerfaust van de vijand. Het pantservoertuig vliegt in brand juist tegenover de toenmalige bakkerij Hengelaar. Met de bevrijding voor Ommen in zicht sneuvelen op 6 april 1945 twee inzittende Canadezen: luitenant George Thomas Wilson en trooper Gerald Wilfred Soanes. De overige drie bemanningsleden brengen het er levend af. De schutter D.D. Montgomery wordt ernstig verwond aan zijn been. De chauffeur J.E. Harkins en de hulp chauffeur/schutter H.B. Loker kunnen ontsnappen via een zijdeur van de het pantservoertuig. Hotel Paping vliegt door de gevechten in brand.

De Canadezen trekken zich vervolgens terug. Aan de andere kant van Ommen blijven de geallieerden actief. Op zondag 8 april wordt Balkbrug bevrijd door een Poolse afdeling van de Canadezen. Diezelfde soldaten trekken via de Balkerweg richting Ommen op, tot Witharen. Hier wordt heftig gevochten tussen Polen en Duitsers. Tijdens deze schermutseling raken de boerderijen van de families Van Lenthe, Bakker en Slijkhuis in vlam en branden volledig af. De aanval van de Polen wordt door de Duitse verdediging afgeweerd.

10 april 1945
Inmiddels wordt op 10 april Lemele bevrijd. Helaas moet hierbij de 32-jarige Hendrik Kleinlugtenbeld uit Dalmsholte het leven laten als hij dodelijk getroffen wordt door een kogel terwijl hij op het land aan het werk is. Om de geallieerde opmars te vertragen, plaatsen de Duitse soldaten bommen onder bruggen. Ook onder de Vechtbrug en onder de duiker van het Ommerkanaal bij de Hardenbergerweg worden bommen gelegd. Bewoners van de Stationsweg en in de omgeving van de Vechtbrug zijn naar elders gevlucht, bang als zij zijn voor het in de lucht vliegen van de Vechtbrug. Enkele gezinnen in de Brugstraat hebben hun woonkamer verruild voor de kelder. Ommen ligt er verlaten bij die avond. De mooie blauwe lucht doet niets vermoeden van het granaatvuur dat spoedig op Ommen zal neerdalen.

Tussen Lemele en Archem richten op de avond van 10 april de lopen van tanks en ander geschut zich op Ommen. En dan tegen 11 uur ’s avonds regent het granaatvuur op Ommen. Tot twee keer toe. Een oorverdovend lawaai. Overal worden huizen en gebouwen beschadigd. Ook de huizen van de familie van H. van Aalderen aan de Hamsgoren en van de familie E. Makkinga aan de Middenstraat. De gevolgen zijn droevig. Johannes Makkinga, 35 jaar oud, wordt dodelijk getroffen. Het andere slachtoffer Herman van Aalderen, ook 35 jaar oud, wonend aan de Hamsgoren wordt ook tijdens de beschieting van de stad getroffen en overlijdt de volgende dag. Voor deze families is de Bevrijdingsdag van Ommen op 11 april 1945 geen dag van vreugde.

In deel 2 meer over de bevrijding van Ommen.

Bron: Harry Woertink – 27 februari 2020