“Landgoed Het Laar wordt verkocht”. “Bezittingen vallen uiteen”. Zo schreven de kranten in 1932 toen Het Laar in Ommen via advertenties te koop werd aangeboden.

Huize Het Laar met Orangerie. Geheel rechts de woning van de beheerder Tokvoort. Ansichtkaart verzonden op 3 juni 1904 aan Clara van Pienbroek, Den Haag (getrouwd met baron Mulert).
Afb.: OudOmen

Verschillende gegadigden hadden al een bod uitgebracht. De Ommer burgemeester Nering Bögel wist echter met baron van Pallandt als eigenaar tot een akkoord te komen om het landgoed door de gemeente Ommen aan te laten kopen om zo het landgoed als één geheel voor Ommen te behouden. Baron van Pallandt werkte graag aan mee toen hij wist dat de gemeente het goed met Het Laar voor had en niet in handen kwam van speculanten.

Advertentie
De verkoopadvertentie in verschillende kranten luidde als volgt: “De Notarissen M. MEPPELINK te Zwolle en H. HOSPERS te Ommen zullen op Donderdag 21 Juli 1932 bij toeslag, in het Hotel STEGEMAN te Ommen, vcorm. 10 uur, publiek verkoopen: Het Landgoed „HET LAAR” zeer geschikt voor rusthuis, hotel, enz. met waterpartijen en zwaar opgaand geboomte, 3 boerderijen en uitmuntende landerijen, schitterend gelegen tusschen de rivieren de Vecht en de Regge, in de onmiddellijke nabijheid van het Station OMMEN (0v.)., alles te zamen groot ruim 103 H.A., in diverse perceelen en massa’s, in totaal ingezet op ƒ 69.909.—. De boomen zijn provisioneel verkocht voor ƒ 16.240.— met recht van benadering door de koopers van den ondergrond. Nadere informaties ten kantore van genoemde Notarissen, alwaar veilingsboekjes ad ƒ 0.50 en lijsten der boomen ad ƒ 0.10 verkrijgbaar zijn”

Natuurbehoud
Behoud van de natuur was het belangrijkste argument voor de gemeente om in 1932 landgoed Het Laar aan te kopen. De gemeente Ommen was één van de eerste gemeenten in Overijssel die grond aankocht met het oog op natuurbehoud. Met name burgemeester Nering Bögel heeft zich ingezet om het landgoed niet in verschillende handen te laten komen. Het Laar was in 1930 weer in het bezit gekomen van Philip Dirk Baron van Pallandt van Eerde nadat hij het eerder (evenals landgoed Eerde) had geschonken aan de Eerdestichting waaronder de activiteiten vielen van Orde van de Ster van het Oosten met Krishnamurti. Van Pallandt wilde zijn bezittingen van de hand doen. De gemeente had eerder de baron laten weten het landgoed Het Laar te willen bestemmen tot park als één koper gevonden kon worden. Een publieke veiling op 21 juli 1932 had tot resultaat dat geen koper gevonden kon worden voor het geheel maar wel voor de verschillende percelen. Een krantenbericht uit die tijd meldde het volgende: “Het Laar” te Ommen verkocht. Opbrengst ruim ƒ 73.600. Het landgoed „Het Laar”, gelegen te Ommen tusschen Vecht en Regge, bekend om zijn prachtige beukenlanen, is publiek verkocht. Het versterkte slot dateerde oorspronkelijk uit de dertiende eeuw, maar de heeren van Laer waren voortdurend in oorlog gewikkeld of met den bisschop van Utrecht, of met Kampen, Zwolle of Deventer, zoodat het o.a. in 1230 door den bisschop van Utrecht werd verwoest, na opbouw een eeuw later weer verwoest door anderen. In de zestiende eeuw ging het uit handen van de familie Van Laer over in andere handen, tot in de achttiende eeuw jhr. Van Sandberg bezitter werd. Thans is de bezitting uit elkander gevallen. Het huis met naaste omgeving werd op de veiling gekocht door den heer J. H. Denneboom, houthandelaar uit Lonneker. Verder waren er nog negen kopers voor de overige perceelen. De totale opbrengst voor het huis met dependance, koetshuis, tuinmanswoning, landhuisje „De Lariks”, grachten, zwaar opgaand geboomte, dennenbosschen, wei- en bouwlanderijen, oprijlanen en drie boerderijen met een totale grootte van 103.34.08 hectare bedroeg slechts ƒ 73.629.”, aldus het Algemeen Handelsblad van 23 juli 1932.

Landgoed in zijn geheel behouden
Het resultaat van de publieke veiling was voor Van Pallandt aanleiding zich te beraden. Hij kwam vervolgens tot de slotsom dat wanneer de verkoop door zou gaan, het bezit uit elkaar zou vallen en daardoor het natuurschoon ernstig bedreigd zou worden. Inmiddels had hij burgemeester Nering Bögel gesproken die te kennen had gegeven dat de gemeente Ommen het geheel graag zou willen kopen. De verkoopopbrengst zou dan weliswaar lager uitvallen maar Van Pallandt zag ook in dat bij verkoop aan de gemeente het landgoed in zijn geheel voor Ommen behouden bleef. De gemeenteraad stemde in met de aankoop van Het Laar met als belangrijke argument dat doordoor “een eeuwenoud natuurmonument voor de gemeenschap verloren gaat, hetgeen voor de gemeente Ommen in het bijzonder een groot verlies beteekent, zoodanig dat de vraag gesteld moet worden, of de gemeente Ommen mag toelaten, dat dit prachtig stuk natuurschoon overgaat in handen van verschillende koopers, waarvan tevooren vaststaat, dat bij deze niet de bedoeling voorzit het landgoed als zoodanig in stand te houden.” De onkosten van aankoop wogen op tegen de belangen van de gemeente bij behoud van het landgoed, “al zijn deze belangen dan ook niet in cijfers aanwijsbaar.” Om de financiële lasten voor de gemeente niet te hoog op te laten lopen besloot de raad niet alle percelen aan te kopen. Enkele percelen kwamen in het bezit van de padvindersbeweging, waardoor behoud verzekerd was. Enkele andere percelen waren niet van belang, zodat uiteindelijk besloten werd het huis en zo’n 53 hectare grond aan te kopen.

Het Algemeen Handelsblad berichtte vervolgens op 28 juli 1932: “Landgoed Het Laar. De gemeente Ommen is koopster geworden van de geheele bezitting. Verleden week hebben wij bericht, dat het uitgestrekte landgoed „Het Laar” bij Ommen verkocht was, bij welke gelegenheid de geheele bezitting uit elkaar gevallen was, daar zoowel het huis met omgeving als de boerderijen en het prachtige hout apart waren geveild. De opbrengst van een en ander was bovendien zoo gering, dat de eigenaar zich de beslissing voorbehield. Hedenmorgen nu heeft de gemeenteraad van Ommen besloten de geheele bezitting „Het Laar”, met uitzondering van twee boerderijen, te koopen. Het oude landgoed met zijn prachtig oud hout blijft dus onverdeeld voor het nageslacht bewaard.”, aldus het bericht in de krant. Ook de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant schreef in lovende bewoordingen over het besluit van de gemeenteraad: “Na Junne is ook Het Laar gered, gered het prachtige geboomte, gered de vriendelijke weiden, gered de aantrekkelijke vergezichten. Was het bij Junne Baron Bentinck tot Buckhorst, die als ware natuurvriend zich het lot van het landgoed daadwerkelijk aantrok, nu is het de gemeente Ommen geweest, die de beschermende hand heeft uitgestoken. In dezen tijd, nu in de gemeenteraden maar al te dikwijls materiele waarden te zwaar, ideële te licht worden gewogen, heeft de raad de gemeente Ommen een treffend voorbeeld gesteld. Maar voor alles past hier een gelukwensch aan Ommens burgemeester, den heer C.E.W. Nering Bögel, wien geen moeite te groot, geen opoffering te zwaar is geweest om dit resultaat te bereiken.” Na de aankoop door de gemeente werd Huize Het Laar gerestaureerd en verhuurd aan Jhr. B.P.S.A. Storm van ’s-Gravensande; het grondgebied werd verbeterd en als wandelpark in gebruik genomen.

Meer over de geschiedenis van landgoed Het Laar, zie artikel: Laarbos mooier dan ooit te voren

Bron: Harry Woertink – 24 december 2015