Markt met rechts het Kantongerecht en links de Crescendo muziektent.
Ommen de plek bij uitstek
De 2 cent postzegel op een ansichtkaart werd op 9 augustus 1926 door de post gestempeld met de tekst “Ommen ook uw woonplaats”, “Prachtig natuurschoon” en “Lage belasting”.
“Pastoor J. Bosch, 1826” staat er gebeiteld in het doopvont dat zich bevindt in de Rooms Katholieke kerk van Ommen.
Klik op deze link voor meer foto’s van het interieur van de RK-kerk in Ommen
Religieus erfgoed
Het is de naam van Joannes Bosch (1794-1842). Het doopvont zelf dateert van ruim zevenhonderd jaar geleden en kan gezien worden als een tastbare herinnering aan Schokland. Als eeuwenoud religieus erfgoed heeft het doopvont gestaan in een kerkje op Schokland en eeuwen daarvoor in een kerkje van een eerder in de Zuiderzee verdronken dorp. Het achthoekige doopvont is gemaakt van Bentheimer zandsteen en afkomstig uit de RK kerk op Schokland die in 1859 hield op te bestaan.
Pastoor Bosch
Geboren in Raalte, begon Johannes Bosch zijn opleiding in 1812 in ‘s-Heerenberg en werd acht jaar later in Munster gewijd. Hij was pastoor op Schokland. Eerst van 1821 tot 1833 om vervolgens ‘tot zijn verbetering’ geplaatst te worden in het kruisheren-klooster in St. Agatha. Op Schokland werd Bosch in 1838 voor de tweede maal pastoor en stierf er op 14 mei 1842.
Kerkje Schokland in Ommen weer opgebouwd
In 1860 na de overstromingsramp waardoor Schokland verdronk in de zee, werd het Schokker kerkje gesloopt en in Ommen weer opgebouwd. Ommen was echter niet de plek waar de Schokkers ook naar heen trokken, maar omdat het bisdom daar een nieuwe parochie wilde oprichten. Met de bakstenen uit Schokland onderging de in Ommen herbouwde kerk wel enkele kleine veranderingen. De kerk in Ommen was goed voor 140 zitplaatsen en werd ingewijd op 15 september 1861, toen ook een parochiebestuur in Ommen werd geïnstalleerd.
Vervanging in 1938
Vanwege de groeiende Ommer parochie werd de ‘Schokker kerk’ in Ommen in 1938 vervangen voor een nieuwe kerk, de huidige kerk. In juni 1939 werd de kerk gewijd door de aartsbisschop van Utrecht. De kerk werd toegewijd aan de Heilige Brigitta. Deze uit Ierland afkomstige heilige is ook de patrones van de gemeente Ommen. Haar beeltenis staat naast de preekstoel.
Zuiderzee slokt Schokland op
Het leven op Schokland was niet gemakkelijk. Eeuwenlang leverden de Schokkers een moeizame strijd tegen het water. Het was in de strenge winter van 1840-1841 dat pastoor Bosch in een noodbrief aan de regering schreef dat een grote schare van zijn geloofsgenoten op het punt stond om van honger en ellende om te komen. Al eerder was vastgesteld dat Schokland een ramp stond te wachten als geen maatregelen werden genomen. “Drassig land, meer voor eenden en ganzen dan voor mensen bewoonbaar”, zo luidde de conclusie. De Zuiderzee kende geen genade voor het eiland Schokland. Ondanks dijken en palen moest het eiland steeds meer prijsgeven aan de golven van de zee.
Ommen kreeg meer dan alleen doopvont
In 1859 vond de overheid het genoeg: het eiland werd ontruimd. Als een van de laatsten verliet pastoor H.F.J. ter Schouw het eiland Schokker. Op 1 augustus 1859 celebreerde hij nog een mis in de parochiekerk sloot daarna het gebouw en vertrok naar de vaste wal. Op 20 oktober 1859 ondertekende de aartsbisschop van Utrecht, Mgr. J. Zwijsen het besluit waarmee de parochie van de Heilige Michael ophield te bestaan. Hij schonk de kerk met inventaris aan de nieuwe parochie in Ommen. Zodoende kreeg Ommen enkele waardevolle voorwerpen in bezit: behalve het genoemde doopvont zes koperen kandelaars, twee kroonluchters uit de 16e eeuw en een kelk uit 1700. Verder nog een ciborie, een monstrans, een zilveren schaal, ampullen en een hostiedoosje. De kerk werd afgebroken en de bouwmaterialen werden samen met het meubilair naar Ommen overgebracht. De resterende schamele bezittingen van de voormalige Schokker kerk werden voor twee/derde toegewezen aan de parochie van Onze Lieve Vrouw Hemelvaart te Kampen en voor een/derde aan de Nicolaasparochie te Vollenhove.
Doopvont uit Zuiderzee gevist
De ontruiming van Schokland heeft pastoor Bosch niet zelf mee kunnen maken. Als blijvende herinnering is zijn naam gegrift in het doopvont en de datum waarop de pastoor het doopvont heeft aangekocht. Het doopvont is echter veel ouder dan 1826. Het heeft ooit toebehoort aan een eerder in de Zuiderzee vergane kerk. De geschiedenis leert dat op een lijst van de kapellen behalve Urk en Emmeloord ook de naam Nagele voor komt. Men meent deze naam terug te vinden in de jaren 966 en 1118. Hier heeft een kerk gestaan, bij de schippers bekend als Urker kerkhof met als plaatsaanduiding: ‘tusschen Urk en Schokland, op ½ van den afstand van Urk verwijderd’. Een plek ook die door de vissers werd vermeden omdat de netten er vastraken. Deze plaats noemden zij ‘Nagel’, en een oude overlevering voegde eraan toe dat de zeebodem hier een oude stad met stukken muur bedekt. Omstreeks 1772 is het een zekere Bruin Visser die op deze plaats een kandelaar weet op te vissen en later haalt visser Cock met een haringnet een doopvont uit de Zuiderzee. In 1922 kon de toen vijfennegentig jarige Jacob Visser, een oud Schokker uit Kampen nog met trots vertellen dat het zijn grootvader was, die indertijd de zo even genoemde kandelaar uit de zee ophaalde en wist ook dat op de Nagel, op dertien voet diepte nog blauwe zerkstenen liggen.
Curiositeit
Het doopvont is niet direct in de kerk op Schokland geplaatst maar was eerst als curiositeit op het eiland te bezichtigen. Door de grote watersnoodramp van 1825 werd ook de kerk verwoest die Lodewijk Napoleon had laten bouwen. Het stenen doopvont werd in 1826 aangekocht door pastoor Joannes Bosch om deze vervolgens te plaatsen in de met overheidssteun heropgebouwde kerk op Schokland.
Waar verhuisden de Schokkers naar toe?
Zoals al is gesteld zijn er met de verplaatsing van de kerk geen Schokkers naar Ommen mee verhuisd. In 1858 is besloten Schokland voor 30 juni 1859 te ontruimen. Alle bewoners moesten naar een andere plaats verhuizen. Schokland werd op dat moment onderdeel van de gemeente Kampen. Kampen was bereid om de eilandbewoners op te vangen. Buiten de stad werd een nieuwe woonwijk gebouwd: Brunepe, nu is dat onderdeel van een bedrijventerrein geworden. Van de oorspronkelijke woonwijk is niets bewaard gebleven. Van de 650 bewoners is niet helemaal goed vast te stellen, waar ze allemaal heen zijn gegaan. Het bevolkingsregister van Schokland vertoont op dit punt hiaten.
Kampen en Vollenhove
Er vertrokken Schokkers naar Volendam, echter een belangrijk deel ging inderdaad naar de stad Kampen (Brunepe). Voor de Rooms-Katholieke bevolking lag dat anders. Zij hadden weinig keuze, niet in iedere plaats langs de Zuiderzee was een parochie met een eigen kerk. In stad Vollenhove was wel een RK-kerk en uit het bevolkingsregister wordt zichtbaar dat er ruim tweehonderd Schokkers naar Stad Vollenhove zijn gegaan. Op de begraafplaats die naast de weg naar Rollecate ligt staan enkele grafzuilen met namen van Schokkers die daar begraven zijn. De grootste stroom katholieken is naar Stad Vollenhove gegaan een veel kleiner deel ging naar Volendam. Niet alle Schokkers hebben weer een nieuw bestaan in Stad Vollenhove gevonden. Enkele tientallen zijn tussen 1880 en 1920 verder getrokken vooral naar de gemeenten Enschede, Hellendoorn, Lonneker en Losser en net over de grens Gronau om daar in één van de nieuwe textielfabrieken te gaan werken. Verder zal het van de houding van Schokkers hebben afgehangen, of zij een nieuw bestaan op hebben weten te bouwen, waar zij de kost mee konden verdienen. Ook vanuit Vollenhove werd op de Zuiderzee gevist.
Tekst: Harry Woertink – Foto: collectie OudOmmen.nl
2023. Kerstfestival Ommen.
Sfeervolle lichtjes
December brengt een warme sfeer met zich mee, waarbij talloze dorpskernen en verenigingen hun jaarlijkse winter-events organiseren. Bezoekers kunnen zich opwarmen aan glühwein of warme chocolademelk, genieten van sfeervolle lichtjes en struinen langs kraampjes vol lokale lekkernijen en ambachtelijke producten. Reisblog http://www.reischeck.nl heeft uitgezocht welke kerstmarkten en winter-events er dit jaar plaatsvinden in de regio Ommen.
Foto: Zicht op een besneeuwd Ommen vanuit verzorgingscentrum “Oldenhaghen”
Wederopbouw
Bewoners en oud bewoners uit de buurt – waar de straten werden vernoemd naar Admiraals van de Nederlandse zeemacht – komen aan het woord. De plannen voor de bouw van de wijk werden ontwikkeld in de 50’er jaren van de vorige eeuw, in de tijd van de wederopbouw. De eerste 8 huizen verrezen in 1954 in de Piet Heinstraat en werden gebouwd in opdracht van Woningbouwvereniging Ommen.
Houten huisjes
Tussen de weilanden aan de oostkant van Ommen stonden al een viertal houten huisjes, gebouwd direct na de Tweede Wereldoorlog om de woningnood van toen te ledigen. De gemeente had het plan om hier 30 houten woningen te bouwen. Hout was er genoeg en goedkoop riet voor het dak was ook wel te vinden. Al snel bleek dat “politiek Den Haag” hier niet blij mee was dus die 26 kwamen er niet. De houten huisjes gingen jaren mee maar het hout werd in de loop van de jaren vervangen door steen en ook ondergingen ze flinke uitbreidingen.
Riant
Het duurde tot 1985 toen een wijk-/buurtvereniging werd opgericht. Bewoners uit de kinderrijke buurt legden zelf een speeltuin aan. Bewoners die vroeger kind waren geweest herinneren zich nog een buurt die nog lang niet was volgebouwd en waar je als kind heerlijk kon spelen: hutten bouwen, voetballen en er was een grote zandvlakte waar later huize Riant werd gebouwd. In dat zand kon fijn gespeeld worden en er was dan ook veel weerstand tegen het bouwen van zo’n hoog gebouw. Niet alleen de kinderen vonden het jammer dat hun speelveld ging verdwijnen, maar ook de toenmalige bewoners (vooral uit de van Galenstraat) waren niet blij dat hun uitzicht op de Vecht (en verder) werd weggenomen. Huize Riant was het eerste hoge gebouw in Ommen, dus daar moest men nog aan wennen.
Abonnees van de kwartaaluitgave van De Darde Klokke krijgen het tijdschrift thuis toegestuurd. Losse nummers van De Darde Klokke zijn te koop bij Read Shop aan de Kruisstraat 3 in Ommen.
Bron: De Darde Klokke
Landschap Overijssel organiseerde een excursie op de Lemelerberg met zo’n 40 belangststellenden.
Heide
De Lemelerberg vanaf de Ledeboerweg in Lemele had alles weg van een slagveld: honderden omgezaagde bomen en diepe sporen van zware machines. Dit alles om in het natuurgebied tweede/derde van de oorspronkelijke heide terug te brengen.
Landschap Overijssel werkt sinds 2018 aan het herstel van de heide op de Lemelerberg. Bomen worden gezaagd en groot materieel rijdt af en aan. De Natura 2000-maatregelen laten al duidelijk resultaat zien, zo constateerden de deelnemers. Op plekken waar tot voor kort nog bos stond, groeien al jonge struikheide en jeneverbes. Waar langer geleden is gewerkt, breidt de heide zich verder uit.
De Ommer Midwinterhoornbloazers zijn er weer klaar voor.
Agenda
De Ommer Midwinterhoornbloazers oefenen al volop in een van de ruimten van het Historisch Museum in Ommen om straks een aardig toontje mee te kunnen blazen. De leden van de in 2020 opgerichte club komen wekelijks bij elkaar om de kneepjes van het blazen onder de knie te krijgen. De Ommer blazers zijn graag geziene gasten op de komende winteractiviteiten. “De agenda voor kerstmarkten en andere winterse evenementen loopt alweer mooi vol”, zegt Ton Klein Koerkamp, secretaris van de groep mannen. De Ommenaren zijn present op de Ommer dinsdagwarenmarkt en op kerstmarkten en winterfairs in Ommen en omgeving.
Verkoop van kerstkleden aan huis door Dina Poortier.
Aan de zuidkant van de Hammerweg op Landgoed Eerde heeft jarenlang een rentmeesterswoning gestaan, ook wel Boswachtershuis genoemd.
Deel van prentbriefkaart met daarop de rentmeesterswoning van Eerde, circa 1930.
Zie voor meer foto’s het fotoalbum “Rentmeesterswoning Eerde”
Locatie herkenbaar
De ruime woning met serre werd gebouwd in 1830 door de kasteelheer van Eerde, Baron van Pallandt. Oorspronkelijk bood de woning onderdak aan de rentmeester(s) van Landgoed Eerde. Door een brand in 1972 werd de woning geheel verwoest. De uitgebrande woning is helaas nimmer weer opgebouwd. De locatie waar de rentmeesterswoning heeft gestaan (tussen de Baron van Pallandtlaan en de Kasteellaan) is nog altijd goed herkenbaar.
Familie Frens
Op 27 juni 1914 werd de woning betrokken door Jan Frens uit Apeldoorn en zijn gezin. Boswachter Frens werd door baron van Pallandt naar Ommen gehaald vanwege de contacten die de baron had met prins Hendrik en de jacht. Frens had wel interesse in de hem aangeboden nieuwe functie van rentmeester op landgoed Eerde; zo gezegd zo gedaan. Overigens kwam dat de toen nog jonge baron Philip Dirk van Pallandt (1889-1979) – die het landgoed in 1913 erfde – heel goed uit, aangezien hij geen ervaring had als eigenaar van een landgoed.
In het gezin van Jan Frens werden 5 kinderen geboren: Willem, Jan, Johan, Bertus en Anna. Na zijn pensionering is Jan Frens Senior blijven wonen in de rentmeesterswoning. Omdat het huis erg groot was werd in de vijftiger en zestiger jaren de woning dubbel bewoond. Zo kon aan onder andere de families ter Horst en Piet Lub onderdak worden verschaft. Woningnood in de kom van Ommen werd bij de familie Lub tussen 1950 en 1957 dan ook opgelost met het bewonen van het linker gedeelte van de ruime woning. Op 17 augustus 1952 werd hier hun eerste zoon Dirk geboren.
Na het overlijden van Frens in 1961 werd de woning bewoond door Willem van Aalderen. Dit tot aan de brand in 1972 toen ook de gehele inboedel in rook opging en Van Aalderen en zijn gezin elders onderdak moesten zoeken.
Lees verder Rentmeesterswoning Eerde in rook opgegaan, nieuwbouw achterwege gebleven
Slag bij Ane
In de jongste uitgave van 2025 onder andere een interessant artikel over de Slag bij Ane. In de zomer van 1227 verzamelde prins-bisschop Otto II van Lippe bij Ommen een groot leger. Het bestond uit ridders uit Salland, het Land van Vollenhove, Twente en het Nedersticht, aangevuld met troepen uit Bentheim, Kleef, Holland, Münster en Keulen. Zelfs de Gelrese graaf Gerard, normaal zijn rivaal, voegde zich bij hem. Velen van deze ridders waren geharde strijders die nog op kruistocht in Egypte hadden gevochten. Per boot en te land trokken ze naar het moeras bij Ane, waar een rebellenleger hen opwachtte. De opstand stond onder leiding van Roelof II van Coevorden, een voormalig dienaar van de bisschop die zich tegen zijn leenheer had gekeerd. Hij bracht niet alleen zijn eigen ridders en Drentse boeren (en boerinnen) mee, maar ook steun uit Friesland, Groningen en uit enkele Duitse steden.
Keerpunt in de geschiedenis
De Slag bij Ane en de Drentse oorlogen markeren een keerpunt in de geschiedenis van Noordoost-Nederland. Voor de Drenten leidde het tot de bevestiging van hun autonomie en de wording van een boerenrepubliek die tot ver in de late middeleeuwen standhield. Voor Groningen luidde het de weg in naar een semi-stadsstaat. In Overijssel waren de gevolgen een grotere grip van de adel op het platteland en de bloei van de IJsselsteden. Stuk voor stuk ontwikkelingen die het karakter van dit deel van Nederland in sterke mate hebben bepaald. Lees verder in het novembernummer van 2025.
De in 2025 verschenen edities zijn te lezen met een handige pageflip door op deze link te klikken:
Redactie OudOmmen.nl
1979. Stationsgebouw Vilsteren net voor de afbraak.
Bordjes
We lezen met u mee uit het bondsblad De Kampioen van de ANWB zomer 1953: “Daar echter het verkeer langs deze weg niet druk is – de grote weg Zwolle – Ommen ligt ten noorden van de Vecht – en de smalle asfaltweg langs leuke punten voert (zoals de brug over de op helaas niet zo erg fraaie wijze gekanaliseerde Regge), hoeft dit stukje „harde weg” geen bezwaar te vormen. Een eindje voorbij de Reggebrug, waarnaast op het ogenblik een nieuwe en naar te hopen is, steviger brug gebouwd wordt, kan rechtsaf geslagen worden. Hier versieren, of liever ontsieren, een vrij groot aantal bordjes met „verboden terrein” de bomen en paadjes. Maar omdat langs deze paden en weggetjes wel overal rustieke banken, bestaande uit een doormidden gezaagde boomstam, blijken te staan, en behalve een nieuwsgierige koe op de „uiterwaarden” van de rivier niemand de eenzame wandelaar gadeslaat, wordt het niet geheel duidelijk waarom en voor wie deze terreinen nu eigenlijk verboden zijn. Ze behoren aan een familie N.V. en het is natuurlijk niet onmogelijk dat de bordjes er alleen maar staan om op niet-op-heterdaad-betrapte stropers toch de hand te kunnen leggen. Dit is o.a. de betekenis van de borden met „Verboden Toegang” op het landgoed Eerde, meer zuidelijk gelegen, waar tegen rustige wandelaars, zelfs als zij geen toegangskaart bezitten, niets wordt ondernomen.
OudOmmen.nl 