In het Historisch Museum in Ommen is een tijdelijke expositie te zien van houtsnijkunst van de hand van Jan Damman (1898-1980).

Het Ommer boertje, een houten beeldje als souvenir van de hand van beeldsnijder Jan Damman.

Liefhebberij
In de tijdelijke expositie gaat het om kleine uit de handgesneden houten beeldjes als souvenirs, engeltjes met bazuinen en Atlassen voor hang- en staartklokken. Een en ander is bewaard en verzameld door familieleden van de ambachtelijke houtsnijder. Uit liefhebberij sneed Damman in de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw, met de hand verschillende voorwerpen uit hout. Zijn hobby zorgde uiteindelijke een grote afzet van de snijkunst, want bijna niemand anders kon zo uit de hand engelen en Atlassen snijden. De vraag was dan ook groot, met name bij antiquairs. “Ze komen per auto en laden de beeldjes in. Als ik aan de verzoeken wilde voldoen zou ik dag en nacht engeltjes moeten maken maar dan zou ik er zelf waarschijnlijk spoedig ook een zijn”, liet beeldsnijder Damman zich ooit eens ontvallen. Voor Damman dan ook geen auto die buiten stond waarmee hij zo nodig snel door het land kon razen. Ook hoefde hij niet uit te breiden, geen personeel aan te trekken en geen balans op te maken in december. Damman had alle tijd en vond met zijn beeldjes een mooie dekking van de kosten voor sigaren.

Afvalhout
Damman was met zijn houtsnijwerk een uniek persoon. Uiterst secuur wist hij met mesjes bazuinengelen en Atlassen voor ouderwetse hang- en staartklokken te maken. Hij begon morgensvroeg in het schuurtje van de door zijn gezin bewoonde rijtjeswoning aan de Cortenaerstraat in Ommen. Daar werkte hij door tot 3 uur in de middag om vervolgens in de tuin te gaan werken of van een fijne sigaar te genieten.

De voorwerpen werden gemaakt van blokjes afvalhout (wilgen en peppels) die eerst in ruwe vormen en daarna met behulp van tientallen mesjes de uiteindelijke vorm kregen. Damman was eerst elektricien met als liefhebberij houtsnijden. Toen hij gedeeltelijk invalide werd kwam hij bij de sociale werkplaats terecht en ging hij zijn hobby benutten om er iets mee te verdienen. Hij maakten toen van alles, van souvenirs voor Ommen tot liturgische beelden.

Ommer boertje
Het hertje Bambi was een van zijn eerste werkstukken. Daarna de Ommer boertjes met de Ommer spreuk in het dialect: “’t Giet ôw goed, bi’j al wa’j doet”. Hij heeft verschillende vormen van boertjes gemaakt; meestal met de handen in de zakken, soms met een tabaksdoos.
Het snijden van houten beeldjes in de vorm van klokkenstellen voor verschillende hang- en staartklokken was zo’n succes dat hij vele opdrachten kreeg van zowel klokkenmakers als particulieren. Hij verfde alle beeldjes met de juiste koperkleur zodat zij er antiek uitzagen. Hij kocht koperbrons bij schilder Herman de Wit, die dit speciaal voor hem maakte. Dit mengde Jan zelf met verschillende andere kleur- en glansstoffen om precies de juiste antieke kleurnuances te krijgen. De machtige Griekse god Atlas draagt een aardbol boven zijn hoofd, geverfd in blauw en versierd met sterren en een maan. De engelen houden een bazuin en een spiegel vast. De Atlas en de engelen waren 8 tot 25 cm groot.

Het Ommer boertje met de tekst “’t Giet ôw goed, bi’j al wa’j doet” is sinds kort door het Toeristisch Informatie Punt weer nieuw leven ingeblazen. Niet uit hout maar als plastic sleutelhanger en magneetje als souvenir van Ommen.

De expositie wordt 15 september 2025 om 13.30 uur officieel geopend door wethouder Alice van den Nieuwboer. Klik op deze link voor openingstijden Historisch Museum Ommen:

Lees ook de biografie van Jan Damman via een klik op deze link:

Tekst: Harry Woertink – Foto: OudOmmen.nl