In het verre verleden van Ommen was de openbare tijdsaanduiding eerst nog alleen maar hoorbaar door de luidklokken van de kerk op het Kerkplein.

1933. Ned. Herv. Kerk in Ommen.

Breiklok
Deze luidklokken werden geluid onder andere bij het sluiten van de poort en die traditie werd, ook zonder poort tot op heden ten dage voortgezet. Op het vaste tijd van 21.00 uur is de luidklok overal luid en duidelijk hoorbaar en schoven de inwoners dan achter de pap oftewel de brijpot. Het luiden van de klok werd dan ook wel aangeduid als de ”Brijklok” (rijstebrij). Ook om 12.00 uur worden de kerkklokken geluid als teken dat de middag is aangebroken.

Torenuurwerk
Als aanvulling op de luidklok die maar zo af en toe een tijdsindicatie aangaf, werd er later een echte klok, een uurwerk geplaatst. In 1587 is er al sprake van een uurwerk in de kerkkoren. Na de grote stadsbrand van 1624 had de kerk geen toren meer en stond het uurwerk in de kerk, met een wijzerplaat op de voormuur.

Bij de herbouw van de toren koos men voor een beter zichtbare plek en is de klok hierin aangebracht. Het uurwerk werd ouder en begon gebreken te vertonen. In 1821 wordt er al gerept over uitgebreide reparaties aan het torenuurwerk. In 1905 blijkt er weer een stadsuurwerk geplaatst te zijn. Of dit dan een nieuw, een vernieuwd, of een heel ander uurwerk is? Zeker is wel dat het torenuurwerk na de elektrificatie een museumstuk geworden is in het Historisch Museum van Ommen. Vastgesteld is ooit dat dit uurwerk een bijzonder en uniek exemplaar is uit begin 1600. Dit was eerst nog een echt uurwerk, meer dan uren gaf deze klok dan ook niet aan.

Aan drie zijden minuutwijzers
In de Oprechter Ommer Courant van 23 september 1916 lezen we: ‘Na verscheidene weken van rust laat de torenklok weder haar zware slagen hooren. Dagen achtereen waren we verstoken van hare stemmige tonen, die ons het uur van de dag melden. Hoe gevoelden wij het gemis van die officiële tijdsverkondiger, waarnaar we onze dagelijkse bezigheden regelden, waarop we vertrouwden, wanneer we ons naar den trein moesten begeven, men zich naar zijn werk moest spoeden en de school een aanvang zou nemen. In een geheel nieuw kleed, vertoont zich thans onze schilderachtig gebouwde toren aan ons oog. Vlug en sierlijk steekt hij boven de hem omringende huizen uit en ver in den omtrek kan men duidelijk de juiste tijd waarnemen, die aan drie zijden door de nieuw aangebrachte minuutwijzers wordt aangegeven. Helder teekenen zich deze af op de prachtig geschilderde wijzerplaten, waarop de uren en minuten verguld zijn aangegeven. Kon men vroeger alleen den tijd vernemen, wanneer de klok het aantal slagen liet hooren van het uur, dat ze vermelde, thans kan men elk oogenblik van den dag zich van de juiste tijd op de hoogte stellen.’ Tot zover de Oprechter Ommer Courant uit 1916.
Het bestuur van het ‘Vreemdelingenverkeer’ had de gemeenteraad van de stad Ommen op het gemis van een minuutwijzer gewezen. Burgemeester baron Bentinck bood aan om dit uit eigen zak te betalen. De burgemeester zou in oktober van 1916 vertrekken en als dank schonk hij de stad een minuutwijzer.

Klik op deze link voor een eerder verschenen artikel over het luiden van de kerkklokken:

Tekst: Harry Woertink – Foto: OudOmmen.nl