Onder grote belangstelling is vanmorgen in Ommen een bijzonder Joods herdenkingsmonument onthuld.

Burgemeester Tjeerd van der Zwan en opperrabbijn Binyomin Jacobs bij het herdenkingsmonument op de Varsenerpoort.

Synagoge
De onthulling werd verricht door opperrabbijn van Joods Nederland, Binyomin Jacobs samen met waarnemend burgemeester Tjeerd van der Zwan. Het gaat om een stalen herdenkingsteken als blijvende herinnering aan de Joodse inwoners van Ommen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden gedeporteerd en vermoord. Het nieuwe gedenkmonument staat tegenover de plek waar ooit de synagoge van Joods Ommen heeft gestaan, de tegenwoordige Varsenerpoort.

Waardering initiatief
De plechtigheid werd gekenmerkt door toespraken, gebeden en momenten van stilte ter nagedachtenis van de Holocaust en ter ere van het Joodse leven dat ooit in Ommen bloeide. Zowel de burgemeester als de opperrabbijn spraken hun diepe waardering uit voor het initiatief.

De Stele van Joods Ommen
Maker van het kunstwerk is beeldend kunstenaar Eric Schutte. Hij deelde zijn motivatie achter het ontwerp. Het kunstwerk de ‘Stele van Joods Ommen’ bestaat uit een metalen zuil met een uitsparing in de vorm van een Davidsster. Deze opening richt zich op de plek waar ooit de synagoge stond en symboliseert de doorgang naar het verleden. De stele is voorzien van een tekst uit het Bijbelboek Ruth: “En niet zal worden uitgewist de naam van de dode in de poort van zijn woonplaats, Getuigen zijn jullie, vandaag’” De letters zijn niet gegraveerd, maar uitgespaard, zodat ze zichtbaar worden door het licht dat erdoorheen valt. Dit benadrukt de leegte die is achtergebleven na de vernietiging van de Joodse gemeenschap.

Blauwe deuren
Naast herinnering heeft het gedenkteken ook een educatieve functie. Op de zijkanten van de zuil wordt informatie gegeven over de geschiedenis van de Joden in Ommen. Ook het gedicht ‘Evalien de Levie’ van stadsdichter Jannes Kuik heeft een plek op het monument gekregen. De blauwe kleur van de voet van het monument verwijst naar de blauwe deuren van de voormalige synagoge, waardoor het op een natuurlijke manier in de omgeving past.

Joods Ommen
In 1724 had de eerste Joodse inwoner zich in Ommen gevestigd. Vanaf die tijd hebber er Joden in Ommen gewoond, geleefd en de samenleving verrijkt. Het was een kleine maar levendige gemeenschap. Ze hadden hun eigen rituelen en gebruiken, maar namen ook actief deel aan de Ommer samenleving. Ze werkten in de traditionele Joodse beroepen als slager, handelaar in kleiding en textiel, voddenboer of vilder. Met zelfspot noemen ze zich ‘hak-, pak- en zakjoden’.

In 1856 werd de synagoge in gebruik genomen. Het was het hart van het Joodse leven. Joden kwamen hiernaartoe om te bidden, te leren en te vieren. De Tweede Wereldoorlog bracht een abrupt einde aan het Joodse leven in Ommen. 27 Joodse Ommenaren werden gedeporteerd en keerden nooit terug. Slechts één gezin overleefde de oorlog. De synagoge werd in 1951 afgebroken en zo verdween een belangrijk stuk Joods erfgoed uit het straatbeeld van Ommen.

Het gedenkteken is een initiatief van de Stichting Herdenking Joods Ommen in het kader van de herdenking en viering 80 jaar Vrijheid.

Beeldend kunstenaar en maker van het monument Eric Schutte geeft uitleg.

Tekst en foto’s: Harry Woertink

Voor een complete lijst van alle oorlogsmonumenten in de gemeente Ommen klik dan op deze link: