Het karakteristieke pand aan de Kruisstraat 1 in Ommen – ook bekend als het pand van boekhandel van Eerten – is sinds de restauratie in 2007 weer in authentieke staat. Lange tijd stond het voormalig boekwinkeltje er maar haveloos bij. Na de restauratie vestigde zich hier een modewinkel. Ommen is trots op wat hier is gebeurd. Over de rijke geschiedenis van het pand gaat dit verhaal.

Het karakteristieke pandje aan de Kruisstraat 1 

In opdracht van Baron F.E. Mulert is dit pand in 1903 gebouwd als “Koffiehuis van den Volksbond”. In 1908 werd hier de eerste “Oprechte Ommer Courant” gedrukt.

Koffiehuis

Na eerst als woonhuis en bakkerij dienst gedaan te hebben liet Baron F.E. Mulert het pand in 1903 verbouwen tot een “Koffiehuis van den Volksbond” met als doel de jeugd van de straat te houden. Maar de jeugd kwam er niet en als ze zich wel eens liet zien werd de boel op de kop gezet omdat de kasteleins die regelmatig werden opgevolgd er geen orde konden houden. Toen de hele inventaris nog eens weer kort en klein werd geslagen was de maat vol: de tent ging voor goed op slot.

Het pand werd in 1908 gekocht door Dirk van Eerten. Die begon er een drukkerij waaraan verbonden de uitgave van een plaatselijk blad, de Oprechte Ommer Courant. Eerst met Fikkert als compagnon, later met zijn twee zonen Jacob en Abraham. Op de boogtrommel van het zoldervenster staat het jaartal ‘1903’ en aan de weerszijden de tekst: “van Eerten en Zonen, boek- courant- en handelsdrukkerij”.

Ommer Courant

Behalve de aanwezigheid van de drukpersen werd het pand ook bewoond Van Eerten samen met zijn vrouw Maria Petronella Brugman, zijn twee genoemde zoons en dochter Wilhelmina van Eerten. Eerst als knecht en later als chef had Dirk van Eerten (1867-1932) zijn vakkennis opgedaan bij verschillende drukkerijen. De start van het uitgeven van een krant was een waagstuk, maar één voor één werden de abonnees gewonnen en na later bleek was de Oprechte Ommer Courant een veel gelezen krant in Ommen en omstreken.

Bijna 25 jaar na oprichting van de krant overleed Dirk van Eerten. De broers Jacob en Abraham die de drukkerij zouden overnemen konden het slecht met elkaar vinden. De verdeling van vaders nalatenschap vond via gerechtelijke tussenkomt plaats. Zo werd in 1936 het recht van uitgifte van de Oprechte Ommer Courant publiekelijk verkocht en kwam door het hoogste bod in handen van zoon Abraham van Eerten (1896). Ook de drukkerij werd overgenomen door Abraham van Eerten.

In de Tweede Wereldoorlog werden er geen kranten gedrukt. G.J. Veldhuis die ook een drukkerij had in Raalte verkreeg later de rechten van de Oprechte Ommer Courant en gaf de krant uit als Ommer Nieuwsblad. In 1968 ging de huis-aan-huiskrant over naar Hilarius in Almelo, uitgever van onder andere Dagblad van het Oosten. Begin zeventig was de krant als ‘Nieuws uit Ommen’ een aangelegenheid van Tijl Zwolle en sinds 1992 werd de weekkrant als ‘Ommer Nieuws’ uitgegeven door Wegener Huis-aan-kranten, onderdeel van Koninklijke Wegener N.V. Deze laatste deed enkele jaren terug de krant over aan Regiobode, gevestigd in Dieren met een redactie in Raalte.

Onder de naam “Centraal” bleef Abraham van Eerten nog wel het drukkersvak uitoefenen. Inmiddels was zoon Dirk (roepnaam: Dick) van Eerten (1928) in de zaak gekomen. In 1974 overleed Abraham van Eerten en in 1984 zijn vrouw J.M.Nooter. De drukkerij ging aan de kant en zoon Dirk legde zich toe op de verkoop van boeken en kantoorartikelen.

‘Eeh’

De wijze van ondernemen in de volgestampte winkel was uniek. Voor welk boek iemand ook kwam, een bezoek aan de winkel van Van Eerten was bijna nooit tevergeefs. Het kon even duren voordat de winkel weer kon worden verlaten, omdat er nog even gezocht moest worden. Ook de tongval van Dirk met een repeterende en lang uitgesproken ‘eeh‘ leverde een bijdrage aan zijn volstrekt eigen manier van ondernemen.

In de voetsporen van zijn vader zette de nimmer getrouwde Dirk zich in voor het behoud van het oude pandje. Daarbij ging het hem niet zo zeer om de onderhoudstoestand van het pand, maar wilde hij vooral afbraak voorkomen. Ter wille van het verkeer moest het pand Van Eerten verdwijnen om een goede doorgang naar het centrum te krijgen. Tot aan de Hoge Raad heeft Van Eerten dit met succes bevochten. Dirk overleed op 20 februari 2004.

Beeldbepalend

Het pand ligt op de hoek van de Kruisstraat en de Middenstaat is beeldbepalend gesitueerd in de as van de Brugstraat. Het gerestaureerde pand is vanwege de oorspronkelijke functie niet alleen cultuurhistorisch gezien van groot belang maar ook op architectonisch gebied vanwege de gedetailleerde topgevel. Het kreeg daarom al eerder het predicaat van gemeentelijk monument.
Bijzonder zijn onder andere de gemetselde bogen, de gepleisterde plinten en lijsten en de muurankers van siersmeedijzer en gietijzeren levensboom in het bovenlicht van de deur.

2007 Kruistraat 1 weer in volle glorie:

2005 in haveloze toestand 

Gietijzeren levensboom in het bovenlicht van de deur:

2007 na restauratie:

1903 Koffiehuis van den Volksbond:

Vanuit de Brugstraat vóór 1903:

Dirk van Eerten (1867-1932) – Dirk van Eerten (1928-2004)

Tekst en foto’s: Harry Woertink

Eerdere afleveringen uit de reeks: Ommen historisch belicht