In 2023 is het 775 jaar geleden dat de gemeente Ommen stadsrechten kreeg.

Deze mijlpaal wil de gemeente niet ongemerkt voorbij laten gaan. Op weg naar dit jubileum besteden we aandacht aan de festiviteiten zoals die 25 jaar geleden werden georganiseerd in het kader van Ommen 750 jaar stadsrechten.

Nog voordat de officiële herdenkingsdag “Ommen 750 stadsrechten” op 25 augustus 1998 wordt gehouden, boog de gemeenteraad van Ommen zich over de komst van een blijvend kunstwerk om aan de Ommer bevolking aan te kunnen bieden Na veel wikken en wegen wordt besloten een beeldengroep te plaatsen op het plateau op de Markt tegenover het postkantoor.

Historie Ommen vastgelegd in drie beelden

De Amsterdamse kunstenares Iris Le Rutte krijgt de opdracht op de beelden te maken. De historie van Ommen wordt door haar vastgelegd in de vorm van drie beelden: Het Zwarte Paard, Bokje op ei en Kring van mensen. Het eerste beeld gaat om een paard met een middel in de vorm van een huis, dat de voor- en achterkant van het paard als een brug met elkaar verbindt. Herberg Het Zwarte Paard was een van de eerste logementen van Ommen. De huisvorm verwijst naar deze herberg. De brug symboliseert een verbinding tussen verleden en heden.

Het tweede beeld betreft Bokje op ei – bokje zittend op een gouden ei. Symbool voor het agrarische karakter van Ommen: de kleine veemarkt, de boter- en eiermarkt, en het feit dat bijna iedere inwoner van Ommen een of meerdere geiten in de achtertuin had staan.

Het laatste beeld in het kader van Ommen 750 jaar gaat om een Kring van mensen – vijf menselijke torso’s in een kring met de handen in elkaar, de kring is net niet gesloten. Symbool voor de vele overstromingen van de Vecht en de verbondenheid van de mensen in hun strijd tegen het water. De mensen zijn uitgebeeld vanaf hun middel, zodat het lijkt alsof ze in het water staan. De kring is op één plaats open. Je kunt ertussen staan, hand in hand met twee van de vijf stenen mensfiguren. Verwacht wordt dat het kunstwerk in het voorjaar van 1999 geplaatst kan worden.

Ommen 750 jaar, zelfstandig en uniek

Het jubileumfeest Ommen 750 jaar stadsrechten kon uiteraard niet beginnen zonder toespraken. Burgemeester Bernard Kobes en de Commissaris van de Koning Jan Hendrikx ontbraken beiden niet. Kobes begon zijn betoog met een korte uiteenzetting van de Ommer geschiedenis. Pas toen de toekomst van de stad ter sprake kwam, bleek de burgervader goed warm te lopen. Onder luide bijval herhaalde hij keer op keer de slogan van het feestjaar; “Ommen 750 jaar, zelfstandig en uniek”. Hendrikx verklapte eigenlijk een beetje verwonderd te zijn dat juist hij als vertegenwoordiger van een provinciebestuur dat Ommen wil samenvoegen met Avereest, Hardenberg en Gramsbergen, was uitgenodigd te spreken. Vol overgave ging hij het verbale gevecht aan met de burgemeester. Waar Kobes pleitte voor zelfstandigheid, zag Hendrikx nauwere samenwerking als voorwaarde voor een zonnige toekomst. Een toekomst waarover de nieuwe regering in de ogen van Hendrikx snel duidelijkheid moet geven.

Nog even een actueel voetnootje over de afloop van de gemeentelijke herindeling: toen Kobes op 1 februari 1998 tot burgemeester van Ommen werd benoemd, was de gemeente al volop verwikkeld in een strijd tegen herindeling. Alles werd uit de kast gehaald om Ommen als zelfstandige gemeente voort te laten bestaan. Meest opvallende actie die Ommen is bijgebleven was de komst van een delegatie van Tweede Kamerleden. Ze werden in Ommen opgevangen door een heuse olifant, om aan te geven dat Ommen niet een mammoetgemeente wilde. Het lobbywerk bleek succesvol. De meerderheid van de Tweede Kamer schaarde zich op 23 februari 2000 achter een motie voor een zelfstandig Ommen.

Stadsrechten anno 1248

Tot de sprekers ook Monseigneur De Kok. Hij zette op humoristische wijze de historische feiten op rij, waarbij hij niet naliet zijn eigen rooms-katholieke kerk en haar vroegere handelswijze te bekritiseren. Met name de barbaarse wijze waarop de middeleeuwse bisschoppen regeerden over het Sallandse land was volgens De Kok niet goed te praten. “De intenties van de toenmalige geestelijken waren niet bepaald geestverruimend”, concludeerde De Kok.

Waarom voor Ommen stadsrechten? “De eigenaar van het eerste huis “Het Laar”, op de plaats waar Regge en Vecht samenkomen, maakte zich schuldig aan roof en plundering. Toen de bisschop, in het kader van ordeherstel na de rampzalige nederlaag van der Slag b ij Ane in 1227, toch al in de buurt moest zijn, veroverde en verwoestte hij in 1230 dat slot. Een gegeven als dit, geeft minstens één reden aan, waarom men in Ommen stadsrechten wilde: het hebben van een eigen omwalling en een eigen militie was in zulke verhoudingen heel praktisch”, aldus De Kok. Dit is deel 2. Meer over Ommen 750 jaar stadsrechten in deel 3.

Tekst en foto: Harry Woertink