Waterputten waren er niet alleen voor het drinkwater, maar dienden bij brand ook als toevoer van water.

De stadspomp aan het Kerkplein met v.l.n.r.: Barendrecht, Alex Vosjan, van Elburg, Habers, Bloo, Riet Vosjan, Pouw en Jaspers.
Foto: Harry Woertink
Zie voor meer afbeeldingen het album “(Stads-) putten en pompen“.

Toen in 1985/1986 het Vrijthof opnieuw werd aangelegd is een vroegere brandput gemarkeerd met een granieten deksel van 1 bij 1 meter met daarop de tekst: “Brandput, anno 1860”. Deze ondergrondse brandput kwam tevoorschijn bij de renovatie van de riolering en bestrating op het Vrijthof. Deze put was opgebouwd uit stenen die op elkaar waren gestapeld met een diameter van ca 1,5 meter en liep naar boven toe taps toe en afgedekt met hout en circa tachtig centimeter zand. Om de put niet te beschadigen heeft men deze laten zitten en weer afgedekt. In het kader van de werkzaamheden is toen een granieten steen er bovenop geplaatst om aan te geven dat hier een put onder de grond zit (Het putdeksel is dus in 1986 gemaakt). Bij herstratingswerkzaamheden in 2010 is de steen tijdelijk verwijderd en weer herplaatst. Het vermoeden is dat de steen niet meer bovenop de oorspronkelijk put ligt maar meer oostelijk is verschoven tot het midden van het plein.

Stadspomp Kerkplein
Bij dezelfde renovatie in 1985 is aan de zuidkant van de hervormde kerk een in steen gemetselde waterpomp geplaatst. De gemeente had al eerder aan de Varsenerpoort bij de ingang naar Blokker een pomp laten plaatsen om daarmee de plek van de vroegere stadspomp te markeren. Door vandalisme was dat helaas van korte duur. De robuuste pomp op het Kerkplein staat er nog steeds. Het was een geschenk van de Rabobank Ommen. Op de foto hierboven neemt wethouder Jaspers (geheel rechts) de pomp officieel in ontvangst. Ook staan op de foto (voorzover zichtbaar) van links naar rechts: gemeentesecretaris Barendrecht, bankdirecteur Vosjan, bankbestuurders Van Elburg (OCO), Habers (melkboer) en Bloo (Vilsteren). Verder wethouder Riet Vosjan en bankbestuurder Pouw (Lemele).

Waterput de Dante
Boeren in het buitengebied hadden in de regel zelf een waterput. Deze kon gemetseld zijn of gemaakt van Bentheimer zandsteen. Een mooi voorbeeld daarvan is de waterput bij het Streekmuseum in Ommen. Deze put staat er sinds 1974 en heeft vroeger gestaan bij de (afgebroken)boerderij van de familie van der Bent, toen wonende in de buurtschap de Dante, schuin achter wat nu garage Oostendorp is aan de Balkerweg. Deze oude put is gemaakt in Duitsland en in onderdelen naar de bouwplek vervoerd. Op de rand van de put staan de initialen GM 1857. Deze staan voor G. Mooijers die in 1857 de put heeft laten bouwen. De put heeft een doorsnee van 1,25 meter en is 3 meter diep. De put heeft 7 ringen op elkaar van verschillende hoogtes van 50 tot 80 centimeter. Iedere ring bestaat weer uit 5 tot 7 stukken. De stukken of blokken werden van boven door ijzeren haken met elkaar verbonden. Met gesmolten lood werden deze ijzeren haken vakkundig vastgemaakt. Op ongeveer 1,5 meter naast de put stond de “Post”, een zware eikenhouten boom die op ongeveer drie meter boven de grond gesplitst was in twee takken. Deze waren op een halve meter boven de splitsing afgezaagd, zodat er een vork (Y) ontstond. In deze vork kwam de hefboom door hier een ijzeren stang door te steken en kon de hefboom op en neer. Aan de voorste gedeelte van de hefboom hing boven de put een houten stok, de zwengel genaamd. Onder aan de stok een ijzeren haak met een krul waar de emmer aanhing die niet van de haak viel als je water schepte. Omdat de put in schone zandgrond stond was altijd sprake van helder en zacht water. De put is door de familie van der Bent gebruikt tot 1955; toen werd de boerderij aangesloten op het waterleidingnet van wat toen heette WMO en tegenwoordig Vitens.
Zie voor deel 1 over dit onderwerp: Van waterput en pomp naar kraan.

Bron: Harry Woertink – 9 augustus 2016