Het kan bijna niemand ontgaan: de 100 meter hoge zendmast op de Lemelerberg.

Het hoogste punt van de Archemerberg met de steen van de Rijksdriehoeksmeting en de oriënteertafel. Op de achtergrond is de zendmast zichtbaar.
Klik op deze link voor meer foto’s bij dit artikel

Natuurgebied
De zendmast is van alle kanten opvallend zichtbaar in het landschap. Eigenlijk staat de mast op de Archemerberg. De Archemerberg maakt samen met de Lemelerberg deel uit van het natuurgebied de Sallandse Heuvelrug, een stuwwal die in de ijstijd is ontstaan. Het hoogste punt van de Archemerberg – met de steen van de Rijksdriehoeksmeting, het nationale coördinatensysteempunt met 77.9 meter – biedt bij helder weer een indrukwekkend panorama van een flink stuk Overijssel. Er staat een oriënteertafel die de bezoeker wegwijs maakt.

Luchtmacht
Opgericht omstreeks 1950 werd de zendmast tot in de zeventiger jaren van de vorige eeuw bemand door militairen. Hiervoor was een klein verdiept houten onderkomen gebouwd met een betonnen bunker omringd met een hekwerk en veel prikkeldraad. De straalzendermast zorgde voor een eigen telefoonnet (i.p.v. PTT-telefoon (land-)líjnen) tussen het Luchtmacht verdedigingscommando (destijds in Zeist) en de diverse vliegbases en navigatiestations in Nederland.

Vliegbasis Twente
Het personeel dat in de jaren 50 het zendstation bediende was afkomstig van het B&E Squadron van Vliegbasis Twente. De zendmast had bij het Luchtmachtpersoneel de naam “Dorus”; officieel werd de locatie altijd “Lemelerberg” genoemd. De mannen van de techniek verbleven bij toerbeurt op vliegbasis Twente of op de Lemelerberg. Een technieker heeft tijdens dat hij op de Lemelerberg gelegerd was zelfs zijn vrouw leren kennen.

Voor de voeding en de was, had de Luchtmacht een contract afgesloten met de familie Leestemaker wonende in de boerderij gelegen aan de Bergweg onderaan de berg. (Zie foto in de link). Het zendmastpersoneel had de beschikking over een waterwagen die telkens werd ververst bij de melkfabriek in Ommen.

NAVO
De zendmast kwam in 1987 uitgebreid in het landelijk nieuws. Een antimilitaristische actiegroep had de 100 meter hoge mast omgehaald door de tuidraden door te zagen. Dit zou gedaan zijn uit protest tegen de NAVO-oefening Wintex/Citex. Echter, het wegvallen van één mast legde ook toen nog geen verbindingen lam omdat ze omgeleid konden worden.

Toen het militair diensttelefoonnet werd geautomatiseerd en vervangen werden door geautomatiseerde knooppuntcentrales kwam een einde aan de militaire bemanning. De mast werd vernieuwd en verankerd in de grond waardoor de tuidraden verdwenen en de mast ingezet kon worden voor het landelijk gsm-netwerk.

Tekst: Harry Woertink – Foto’s: OudOmmen.nl