Voorjaar 1945. Vanuit het zuiden rukken onder andere Engelse, Canadese en Amerikaanse soldaten op om Nederland te bevrijden van 5 jaar onderdrukking. Ommen wordt bevrijd op 11 april.

11 april 1945. Canadese legervoertuigen trekken de brug over. Ommen bevrijd. Op de achtergrond zwaargehavende panden aan de Voorbrug.

Kamp Erika
De opmars van de geallieerden is ook de gewapende bewakers van het gevangenenkamp Erika op de Besthmenerberg niet ontgaan. Twente is al bevrijd en soldaten van het Canadese leger rukken verder op. In de nacht van 4 op 5 april wordt op kamp Erika groot alarm geslagen. Er zijn berichten dat de geallieerden op korte afstand zijn genaderd. “Alles inpakken en klaarmaken voor de afmars” klinkt het vanaf de appelplaats waar de gevangenen plotsklaps bij elkaar zijn geroepen. De groep krijgt te horen dat Westerbork hun nieuwe bestemming wordt, maar wel lopend. In colonne gaat het kort daarna in alle vroegte richting Balkbrug. Zij die nog even achterom kijken zien een vuurgloed boven het kamp uitstijgen. Het blijkt dat een munitieopslag in de buurt van het kamp is opgeblazen. Iedereen is bang onderweg. Nu ontsnappen betekent zondermeer de kogel van een van de gewapende bewakers. Als vliegtuigen over de groep scheren wordt gebruik gemaakt van dekkingsgaten langs de weg. In Hoogeveen wordt de nacht van 5 en 6 april doorgebracht in een door de Duitser leeggeroofd winkelpand. Op 6 april komt de colonne druppelsgewijze aan in het arbeidskamp de Pieterberg bij Westerbork (niet te verwarren met het noordelijker gelegen Kamp Westerbork). Het is bijna avond als de laatste gevangenen komen binnenstrompelen.

Besthmen
Soldaten van het Canadese regiment XII Manitoba Dragoons naderen Ommen, nadat op 6 april 1945 Den Ham is bevrijd. Voor kasteel Eerde hebben militaire voertuigen zich gestationeerd. De vreugde is groot bij de bewoners. Ze beklimmen de voertuigen en bedanken de bevrijders. Het is van korte duur want de opmars van de geallieerden moet verder. Tegen 2 uur ’s middags komen de Canadese soldaten aan in Besthmen. Ze voeren verkenningen uit in de bossen. Onderweg zien ze Duitse infanteristen en brandende voertuigen. Het komt tot een gevecht met de Duitsers en om 15.55 uur vliegt de brug over de Regge bij Nieuwebrug in de lucht. Om 16.04 uur wordt vuur van kleine wapens gemeld uit de omgeving van Zeesse. Een observatiepost van de Duitsers wordt ingenomen. De bewoners van het Edith-hof hadden al enkele dagen eerder van de Duitsers bevel gekregen hun huizen te ontruimen. De Duitsers nemen bezit van deze woningen en nemen de loopgraven in.

Canadese bevrijders gesneuveld
Op de Hammerweg, even voor de spoorwegovergang, houdt het eerste legervoertuig stil. Het is een gepantserde verkenningswagen, een zogeheten Staghound. Er worden Duitse soldaten gesignaleerd die zich verschanst hebben. De verkenningswagen rijdt verder. Maar dan gaat heet vreselijk mis. Een vernietigende Panzerfaust van de vijand raakt het Canadese voertuig en vliegt in brand aan de Stationsweg juist tegenover de toenmalige bakkerij Hengelaar. Met de bevrijding voor Ommen in zicht sneuvelen op 6 april 1945 twee inzittende Canadezen: luitenant George Thomas Wilson en trooper Gerald Wilfred Soanes. De overige drie bemanningsleden brengen het er levend af. De schutter D.D. Montgomery wordt ernstig verwond aan zijn been. De chauffeur J.E. Harkins en de hulp chauffeur/schutter H.B. Loker kunnen ontsnappen via een zijdeur van de het pantservoertuig. Hotel Paping vliegt door de gevechten in brand. Na dit vreselijke drama trekken de soldaten zich terug. Ommen wacht met spanning af hoe verder.

De bevrijding van de gemeente Ommen – van dag tot dag
Donderdag 5 april 1945: 05.00 uur – Kamp Erika wordt ontruimd
Vrijdag 6 april 1945: 07.00 uur – Beerzerveld werd deze dag bevrijd door Canadese en Poolse troepen, die vanaf Vroomshoop richting Mariënberg en Hardenberg trokken.
Ondertussen zijn de verkenners van het 12th Manitoba Dragoons over de zuidelijke oever van de Regge richting Archem getrokken. Daar ontdekken ze een brug die intact is en lichte voertuigen kan dragen. Via deze brug stoot men door richting Groene Jager.
11.30 uur – Canadese verkenners ontmoeten eenheden van de Ie Poolse Tankdivisie, die verder trekken richting Beerzerveld, Mariënberg en Hardenberg. De soldaten van Manitoba Dragoons bereiken via Eerde voor het eerst de zuidkant van Ommen.
14.00 uur – Besthmen wordt bereikt door de Canadezen.
14.20 uur – Een zware explosie in de omgeving van de Besthemerberg.
15.55 uur – De brug over de Regge bij Nieuwebrug wordt opgeblazen door de Duitsers.
16.04 uur – Een vuurgevecht bij Zeesse en bij bakkerij Hengelaar wordt een verkenningswagen uitgeschakeld door de Duitsers. Er vallen aan Canadese zijde twee doden. De Canadezen trekken zich terug.

5 april 1945 Kamp Erika wordt ontruimd.

Dit is deel 3. Vervolg in deel 4.
Deel 2 van de serie ‘De Bevrijding van Ommen – 80 jaar later’ is hier te lezen:

Tekst: Harry Woertink – Foto’s: OudOmmen.nl