12 mei 1932. Kerkgangers die de druk bezette kerk verlaten om hun weg te vervolgen via de Bouwstraat

We kregen bovenstaande foto voorgelegd met de vraag wanneer deze foto is gemaakt. Vermoedelijk is deze foto gemaakt op donderdag 12 mei 1932. Dat was de dag van de officiële ingebruikname van de gereformeerde kerk aan de Bouwstraat in Ommen. De kerkgangers lopen hier na de dienst door de Bouwstraat.

Links op de foto: Bouwstraat 12, het winkelpand van Albert Jan Vosjan, die volgens de tekst op de muur in schilderwerken en behang deed. Later verkochten ze er speelgoed. Gerrit Jan van der Zande was de opvolgende eigenaar sinds 1964 en vanaf 1969 begon Jan Arnold Schottert er een slijterij. Tegenwoordig is hier een kapperszaak gevestigd.

Rechts op de foto is het woonhuis van koster Hermannus Martens te zien, met doorlopend achter de kosterswoning de lokalen naast de kerk, waar voordat de Olde Wheeme er was, onder anderen club werd gegeven en catechisaties. Niet ongebruikelijk was dat jongens die in militaire dienst waren, op zondagen en andere bijzondere dagen hun militaire uitrusting aanhielden, dat is ook hier op de foto te zien.

1840

Het eerste kerkgebouw van de gereformeerden dateert uit 1840. Omdat deze te klein is, wordt besloten tot sloop en nieuwbouw. Hiervoor worden twee woningen aan de Bouwstraat aangekocht en áfgebroken. De laatste dienst in de oude kerk wordt gehouden op zondag 14 juni 1931. Inmiddels was er een houten ’Noodkerk’ geplaatst aan Den Lagen Oordt (nu wooncentrum De Naald) naast de bestaande pastorie. De oude kerk stond op de plek waar in 1988 de grote zaal van De Kern kwam. In de grote zaal van De Kern zijn nog twee kerkramen te zien uit het eerste kerkgebouw waarin waardevolle decoraties en documenten uit het verleden zijn aangebracht.

B.W. Plooij

Architect van de huidige kerk is Bastiaan Willem Plooij (1890-1967) uit Amersfoort, ontwerper van meer dan veertig kerkgebouwen in ons land, merendeels gereformeerde kerken. Vooral in de dertiger jaren bouwde hij veel zogeheten Kruiskerken in de vorm van het Griekse kruis met vier gelijke lijnen die duidelijk opvallen in de kruisvorm van het dak zoals ook de kerk aan de Bouwstraat.

Na de sloop van het oude kerkgebouw werd op 1 september 1931 de eerste steen gelegd voor het huidige kerkgebouw door de toenmalige predikant Ds. W. de Graaf. Op 12 mei 1932 is dus de nieuwe kerk officieel in gebruik genomen. In een tijdsbestek van bijna 10 maanden is de totale bouw met het interieur en kerkorgel gereedgekomen. Voor de aanbesteding maakte de architect Plooij een begroting van 45.000 gulden dit alleen voor het kerkgebouw met 900 zitplaatsen.

Ommer aannemers

Bij de openbare aanbesteding was aannemer J. Eshuis en Zn. te Vriezenveen degene die het laagste bedrag noteerde van 36.887 gulden, een meevaller dus van ruim achtduizend gulden. De kerkenraad koos toen voor een uitbreiding van 900 zitplaatsen naar 1000. Het interieur, d.w.z. alle kerkbanken en de kerkenraadsbanken en de preekstoel werd aanbesteed aan het Ommer aannemerstimmerbedrijf H. Timmerman – B. Jansen. Met behulp van timmerlieden van andere aannemers uit Ommen kwam alles op tijd klaar voor de ingebruikname op 12 mei 1932. Een feestelijke en onvergetelijke gebeurtenis voor de kerkelijke gemeente waarbij met dankbaarheid de grote offervaardigheid en de saamhorigheid van de gemeente wordt geroemd. Dit bleek dan ook uit het aantal geschenken die door oudere en jongere gemeenteleden werden aangeboden. Zo was er o.a. door een damescomité geld ingezameld voor een luidklok in de kerktoren, die nog steeds elke zondag met de hand wordt geluid. Op 15 april 1943 roofden de Duitsers de luidklokken van de kerken in Ommen om te worden omgesmolten voor de Duitse Wehrmacht. Het geldbedrag dat de kerk hiervoor ontving is toen in een fonds gestort voor aanschaffing van een nieuwe luidklok na de oorlog. Deze nieuwe luidklok is tweemaal zo zwaar en heeft ook een groter bereik. Deze klok is in 1948 geplaats door de firma Van Bergen uit Heiligerlee en weegt 800 kg.

Symbolische vormgeving

Bij de bouw van de kerk in 1932 werd gekozen voor een symbolische vormgeving van de bouwstijl van het interieur en kleurstelling. Op de kerkenraadsbanken en de kansel viel vooral de kleur paars duidelijk op. Toen in 1965 het interieur aan een schilderbeurt toe was, zijn de oorspronkelijke kleuren verwisseld naar veel lichtere kleuren. De huidige kleurstelling is er sinds 2000 toen ook de banken een lichte kleur kregen. Opvallend daarna was dat de nieuwe verflagen in lichte kleuren volgens ingewijden een verbetering van de klanken weergaven en ook van de geluidsweergave.

Rijksmonument

De Rijksdienst voor het cultureel erfgoed heeft meerdere kerkgebouwen van architect Plooij als Rijksmonument aangemerkt, waaronder ook die van Ommen. Eén van de redenen als Rijksmonument is de gaafheid van het interieur. Met name de kansel, de kerkenraadsbanken en het totale bankenplan behoort tot een karakteristieke zeldzaamheid van de gereformeerde kerkgebouwen in Overijssel.

Interieur gereformeerde kerk Bouwstraat

Tekst: Harry Woertink – OudOmmen.nl